Updatebericht Buitenwaarden Welsum/Katerstede 

In de Buitenwaarden Welsum/Katerstede onderzoekt Rijkswaterstaat de mogelijkheden voor het aanleggen van natuurvriendelijke oevers en een meestromende geul. Dit is onderdeel van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Het doel van deze richtlijn is om de ecologische waterkwaliteit in het rivierengebied in Nederland te verbeteren.  

Voor het onderzoek naar de natuurmaatregelen, is een schetsontwerp opgesteld. Op 10 december 2024 is het schetsontwerp gepresenteerd aan de omgeving. Tijdens de bijeenkomst uitte de omgeving zorgen over het schetsontwerp. Via deze update willen we de omgeving informeren hoe het projectteam omgaat met deze zorgen.  

Grond- en kwelwaterstromen

Om het effect van de KRW-maatregel op de grond- en kwelwaterstromen te bepalen, wordt er geohydrologisch onderzoek uitgevoerd. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van 2 peilbuizen van het KRW-Oost project (Figuur 1) en 4 peilbuizen van het waterschap (Figuur 2). Hieronder ziet u een overzicht van de locaties van de peilbuizen.

De informatie van de peilbuizen gebruiken wij als input voor het grondwatermodel. Deze informatie geeft een nauwkeurig beeld van de huidige grond- en kwelwaterstromen in het gebied en wordt binnenkort ook aan het DinoLoket / BROLoket geleverd, waarmee deze openbaar toegankelijk worden. Met het grondwatermodel worden de effecten van de KRW-maatregel op de grond- en kwelwaterstromen berekend. Ook wordt met dit model gekeken welke mitigerende maatregelen nodig zijn om eventuele negatieve effecten te voorkomen. Denk hierbij aan het ingraven van klei of het aanbrengen van een bentonietmat onder de geul. Gedurende dit proces is er ook afstemming met het waterschap. 

Het uitgangspunt is dat de maatregel geen negatief effect heeft op grond- en kwelwaterstromen in het gebied. Dit is ook noodzakelijk voor het aanvragen van de benodigde vergunningen.  

Effecten op de dijk 

Om de effecten van de KRW-geul op de IJsseldijk te bepalen, wordt er geotechnisch (veld)onderzoek uitgevoerd. Voor dit onderzoek worden op verschillende locaties langs de IJsseldijk en op de beoogde locatie van de geul handboringen uitgevoerd. Hiermee brengen we de bodemopbouw van het gebied in kaart en weten we wat de dikte van het kleipakket en de zandlagen is.  

Op basis van dit onderzoek kunnen wij bepalen wat de effecten van de geul op de dijk zijn. Hierbij kijken wij naar de stabiliteit van de dijk en het risico op piping. Piping ontstaat wanneer stromend water zandkorrels meeneemt, waardoor onder de dijk een gang gevormd wordt. Dit kan de stabiliteit van de dijk negatief beïnvloeden. Als de geul een negatief effect heeft op de dijk moeten er mitigerende maatregelen worden genomen om dit te voorkomen. Voorbeelden hiervan zijn het ingraven van klei of het aanbrengen van een bentonietmat onder de geul. Gedurende dit proces is er ook afstemming met het waterschap. 

Het uitgangspunt is dat de maatregel geen negatief effect heeft op de dijk. Dit is noodzakelijk voor het aanvragen van de benodigde vergunningen. 

Bodemkwaliteit  

Om de bodemkwaliteit in het gebied te bepalen, wordt er milieuhygiënisch bodemonderzoek uitgevoerd. Dit houdt in dat er handboringen worden gedaan op de beoogde locaties van de geul en de natuurvriendelijke oevers. Ook wordt er milieuhygiënisch bodemonderzoek verricht bij de oude stortplaats ten zuiden van de Katerstede. De resultaten van deze boringen worden in het lab onderzocht op bodemverontreiniging, zoals PFAS. In het voorlopig ontwerp wordt rekening gehouden met de uitkomsten van dit onderzoek.  

Inundatie (overstroming) uiterwaarden 

Om te voorkomen dat de uiterwaard vaker overstroomt, is in het schetsontwerp de zomerkade verplaatst. De zomerkade komt achter de natuurvriendelijke oevers te liggen, aan de landkant. De zomerkade houdt hierbij ongeveer dezelfde vorm en hoogte als in de huidige situatie.  

Bereikbaarheid oever 

In het schetsontwerp wordt rekening gehouden met de bereikbaarheid van de percelen tussen de geul en de natuurvriendelijke oevers. Er zijn drie duikers ingetekend die dienen als overgang over het water, zodat grondeigenaren en gebruikers de achterliggende percelen kunnen blijven bereiken. Hierdoor blijft het ook mogelijk om naar de IJsseloever te wandelen langs het vogelkijkscherm, het Schouwpad en de Defensieweg. 

Overige thema’s 

Via deze update willen we de omgeving ook informeren over andere thema’s waarvoor nu en de komende periode (veld)onderzoeken worden uitgevoerd in het projectgebied. Deze zijn ook onderdeel van het ontwerpproces van het schetsontwerp naar het voorlopig ontwerp en nodig voor de vergunningaanvraag. 

Rivierkunde 

Om het effect van de KRW-maatregel op rivierkunde te bepalen, wordt onderzoek uitgevoerd aan de hand van rivierkundige modellen. Met dit onderzoek wordt het effect op de waterstand van de IJssel bepaald. Ook wordt er gekeken naar de mogelijke effecten van de KRW-maatregel op verzanding (grond die de IJssel inspoelt) en het effect daarvan op scheepsvaart.  

Natuur 

Om het effect van de KRW-maatregel op de natuur te bepalen, wordt er ecologisch veldonderzoek uitgevoerd. Ecologen onderzoeken in het gebied of er (sporen van) beschermde planten- en diersoorten aanwezig zijn, zoals nesten en holen. Daarnaast wordt er gekeken naar de aanwezigheid van leefgebieden voor beschermde diersoorten. Denk hierbij aan de otter, bever, ringslang, steenmarter, boommarter, poelkikker, waterspitsmuis, grote modderkruiper en de vleermuis.  

Cultuurhistorie  

Om het effect van de KRW-maatregel op cultuurhistorie te bepalen, wordt cultuurhistorisch onderzoek uitgevoerd. Cultuurhistorici onderzoeken in het veld of er cultuurhistorische elementen aanwezig zijn. Deze worden gedocumenteerd en op waarde geschat.  

Planning en meer informatie 

Het streven is om het voorlopig ontwerp eind 2025 af te ronden. Hierna volgt de  vergunningaanvraag. Echter is het mogelijk dat de planning verandert door het verloop van de onderzoeken, het ontwerpproces en/of het omgevingsproces. Ook kan de planning veranderen als gevolg van enkele besluitvormingsmomenten. Hierin besluit Rijkswaterstaat over de voortgang en het ontwerp van de maatregel Buitenwaarden Welsum/Katerstede. Rijkswaterstaat blijft u hiervan op de hoogte houden.  

Lees meer over het KRW-Oost project of over het project Buitenwaarden Welsum/Katerstede. Heeft u vragen of wilt u meer weten over het project? Neem dan contact met ons op via het contactformulier.