Winst voor het waterleven

Ingenieursbureau Arcadis heeft in opdracht van Rijkswaterstaat een ontwerp gemaakt voor ecologische verbeterpunten in de Doornwaard langs de Afgedamde Maas. Het doel is om de variatie aan groeiplaatsen voor water- en oeverplanten en leefgebieden voor vis en macrofauna (kevers, slakken, insectenlarven en dergelijke) te vergroten.

Een speciale rol is weggelegd voor herstel van de typerende zoetwatergetijdenatuur. In dit stuk rivierengebied is het effect van eb en vloed namelijk nog waarneembaar. 

Kaderrichtlijn Water

Rijkswaterstaat werkt sinds 2010 aan het ecologisch herstel van de grote rivieren en dus ook de Maas. De variatie aan inheemse waterplanten, vissen en kleine waterdiertjes  in en langs de rivier is de afgelopen 150 jaar namelijk flink achteruit gegaan. Dat komt onder meer door allerlei menselijke ingrepen als het vastleggen van de oevers in steen en het afsnijden van rivierarmen en geulen. Ook de komst van de zeven stuwen in de Maas heeft hier aan bijgedragen.

De werkzaamheden in de Slijkwellsewaard vloeien voortEuropese Kaderrichtlijn Water (KRW). Daarin staan bindende afspraken om onze oppervlakte- en grondwateren weer in goede toestand terug te brengen. De uitvoering van de KRW loopt nog door tot en met 2027.

Ontwerp-Projectbesluit

Wat er precies gaat gebeuren in de Poederoijense Waard, staat beschreven in het Ontwerp-Projectbesluit volgens de Omgevingswet. Dit is gepubliceerd in de Staatscourant en lag gedurende zes weken ter inzage. Van woensdag 21 augustus tot en met dinsdag 1 oktober 2024 kon iedereen de stukken inzien en reageren op de plannen. Een reactie op het Ontwerp-Projectbesluit wordt een zienswijze genoemd. 

In dit Ontwerp-Projectbesluit zijn nog twee andere KRW-maatregelen langs de Afgedamde Maas opgenomen: Geulen Doornwaard en Geulen Poederoijense Waard . Zie onderstaand kaartje voor de ligging. 

Voor een globaal overzicht van de plannen is er een - drempelvrije - samenvatting van het Ontwerp-Projectbesluit beschikbaar. Deze is de bekijken en downloaden op het Publicatieplatform van Rijkswaterstaat. 

Wat gebeurt er met de binnengekomen zienswijzen?

Rijkswaterstaat betrekt de zienswijzen bij de voorbereiding van het definitieve besluit. In de reactienota bij het definitieve Projectbesluit wordt teruggekoppeld wat er met de binnengekomen zienswijzen is gedaan. Heeft u een zienswijze ingediend? Dan krijgt u daar persoonlijk bericht over. Na publicatie in de Staatscourant is er nog de mogelijkheid tegen het definitieve besluit in beroep te gaan bij de Raad van State (afdeling Bestuursrechtspraak).

Meer weten of vragen?

• Voor nadere informatie over de procedure kunt u tijdens kantooruren bellen naar de directie Participatie van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat via telefoonnummer 070-456 96 07.
• Kijk op de pagina Maas op deze website voor meer informatie over het programma Kaderrichtlijn Water Maas, inclusief een klikbare kaart met alle maatregelen die in voorbereiding en uitvoering zijn. Of bel met Rijkswaterstaat via 0800-8002 
(gratis).
 

Maatregelgebied

Het werkgebied van de maatregel Geul Slijkwellsewaard ligt ter hoogte van het buurtschap Wellseind in de gemeente Maasdriel op de rechteroever van de Afgedamde Maas, tussen rivierkilometer 229.1 en 230.7. De ingrepen bestaan uit het aanleggen van een geïsoleerde geul (zuidelijk deel) plus een getijdengeul (noordelijk deel), tezamen 1,9 kilometer lang. Beide geulen krijgen natuurvriendelijke oevers, net als de komvormige inham in het midden.

De plannen voor de Slijkwellsewaard op hoofdlijnen

Zuidelijke geul

Hier zijn de contouren van een restgeul nog aanwezig. Deze wordt omgevormd tot een volwaardige natuurlijke geul, die geïsoleerd in de uiterwaard komt te liggen. Wat betekent dat hij bij normale waterstanden niet verbonden is met de Afgedamde Maas. Daartoe wordt een gronddam aangebracht die de geul afsluit van de rivier. Bij hoogwater loopt het water over de dam. Is het hoogwater voorbij, dan kan de geul ontwateren via een duiker met klep die in de gronddam wordt ingebouwd.

De oude geul is door aanslibbing in de loop van de tijd ondiep geworden.  De bodem wordt daarom uitgediept, waarna deze weer volledig ‘operationeel’ wordt. Verder maken flauw oplopende geuloevers deel uit van het ontwerp, voor een rustig en plantenrijk watermilieu. Twee bomen op de plek van de gronddam halen we weg, omdat ze op de nieuwe oeverrand staan en daar weinig kans op overleven hebben. De bomen op de zuidpunt van de geul blijven behouden.

Noordelijke geul

De smalle restgeul in het noordelijke deel wordt opgewaardeerd tot getijdengeul, die wel verbonden is met de Afgedamde Maas. De bedding wordt daarvoor verbreed en verdiept zodat er weer over de hele lengte water in zal staan. Ook hier maken glooiende oevers de nieuwe geulinrichting af. Typerende planten die in dit soort watermilieus thuishoren zijn bijvoorbeeld smalle waterpest, schedefonteinkruid en riet.

In de bestaande situatie liggen er twee voetgangersbruggen in de vorm van loopplanken over de noordelijke geul. Deze worden verwijderd. Na overleg met de omgeving, komt er bij de herinrichting ter hoogte van rivierkilometer 234.5 één nieuwe voetgangersbrug terug om de steigers voor plezierboten toegankelijk te houden.

Overige ingrepen

De komvormige inham tussen de twee geulen krijgt een plas-dras inrichting voor soorten die bij moerasnatuur horen. Dat gebeurt door ophoging met zand.

Alle oude afrastering in het maatregelgebied Slijkwellsewaard wordt verwijderd. Daarentegen komt er nieuwe tijdelijke afrastering bij de overgang van de moerasvegetatie naar grasland. Zo blijven opkomende oever- en waterplanten beschermd tegen vraat door dieren. Ook zal de aannemer bij de uitvoering het aanwezige riet bij de geulen tijdelijk weghalen en na afronding van de werkzaamheden weer terugplaatsen.

Verder wordt onder de nieuwe oevers van zowel de noord- als zuidgeul een kleilaag aangebracht; een soort scherm dat eventuele uittreding van grondwater onder de naastgelegen dijk door tegengaat. De functionaliteit van de waterkering blijft op die manier gewaarborgd.

Bufferzone

Rijkswaterstaat streeft er naar om rond de geulen een bufferzone te realiseren voor een extra impuls voor het ecologische herstel. Een bufferzone is een strook land van 15 meter breed om de nieuwe KRW-geulen heen, die ervoor zorgt dat gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen van aangrenzende landbouwgebieden worden gefilterd. Zo komen ze zo min mogelijk in de geulen terecht.

Afstemming en vooronderzoek

In het ontwerp is zoveel mogelijk rekening gehouden met wensen van direct betrokken partijen als grondeigenaren, het waterschap en de gemeente Maasdriel.

Arcadis heeft verder gekeken naar zaken als de bodemgesteldheid en de aanwezigheid van eventuele beschermde flora en fauna. Ook is gecontroleerd of er geen kabels en leidingen liggen waar rekening mee gehouden moet worden. Verder is zo goed mogelijk rekening gehouden met eventuele cultuurhistorische of archeologische waarden.

Verdere stappen 

Na afronding van de zienwijzenprocedure is de volgende stap in de besluitvorming het voorbereiden van het definitieve Projectbesluit. Na vaststelling door de minister van Infrastructuur en Waterstaat, wordt ook dat gepubliceerd in de Staatscourant. Dit besluit komt vervolgens gedurende een bepaalde periode ter inzage te liggen, waarbij nog de mogelijkheid van beroep open staat. Uiterlijk december 2027 moet het werk buiten zijn uitgevoerd. 

Onderstaand schema geeft aan wanneer de verschillende besluitvormingsmomenten voor de KRW-maatregelen in de Afgedamde Maas worden verwacht, met de bijbehorende mogelijkheden om te reageren.

Voor de uitvoering van de werkzaamheden is inmiddels een aannemer geselecteerd: Boskalis-Wetering. Zij gaan de komende jaren in totaal 17 KRW-maatregelen langs de Maas buiten realiseren. Lees meer hierover in het nieuwsbericht Opdracht voor de volgende stap ecologisch herstel Maas verstrekt. 

Algemene informatie KRW Maas

Meer informatie over het werk van Rijkswaterstaat voor het ecologisch herstel van de Maas is te vinden op www.rijkswaterstaat.nl/maasoevers, via de nieuwsbrief en in deze brochure.