Winst voor het waterleven

Ingenieursbureau Arcadis heeft in opdracht van Rijkswaterstaat een ontwerp gemaakt voor ecologische verbeterpunten in de Doornwaard langs de Afgedamde Maas. Het doel is om de variatie aan groeiplaatsen voor water- en oeverplanten en leefgebieden voor vis en macrofauna (kevers, slakken, insectenlarven en dergelijke) te vergroten. Een speciale rol is weggelegd voor herstel van de typerende zoetwatergetijdenatuur. Hier is het effect van eb en vloed namelijk nog waarneembaar. Lees meer over de zoetwatergetijdenatuur in de Afgedamde Maas in dit artikel. 

Kaderrichtlijn Water

Rijkswaterstaat werkt sinds 2010 aan het ecologisch herstel van de grote rivieren en dus ook de Maas. Het waterleven in en langs de rivier is de afgelopen eeuwen namelijk flink achteruit gegaan door allerlei menselijke ingrepen als het vastleggen van de oevers in steen en het afsnijden van rivierarmen en geulen. Een belangrijke basis voor de herstelmaatregelen is de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Daarin staan bindende afspraken om onze oppervlakte- en grondwateren weer in goede toestand terug te brengen. De uitvoering van de KRW loopt nog door tot en met 2027.

Ligging

Het werkgebied ligt ter hoogte van het buurtschap Wellseind in de gemeente Maasdriel op de rechteroever van de Afgedamde Maas, tussen rivierkilometer 229.1 en 230.7.
 

Het plan voor de Slijkwellsewaard

Geïsoleerde zuidelijke geul

In het zuidelijk deel is het plan om de bestaande waterloop her in te richten tot een natuurvriendelijke geul. Deze komt geïsoleerd in de uiterwaard te liggen en zal (bij normale waterstanden) niet verbonden zijn met de Afgedamde Maas. Hiertoe wordt de waterloop met een gronddam afgesloten van de rivier. Bij hoogwater kan het water over de dam lopen waardoor de afwateringsfunctie van de geul behouden blijft. Is het hoogwater voorbij, dan kan de geul ontwateren via een duiker met klep in de gronddam.

In het ontwerp is het verwijderen van 2 bomen voorzien, omdat deze op de plek van de nieuwe oeverrand staan en daar weinig kans op overleven hebben. Gekeken wordt of deze bomen in een van de uiterwaarden van de Afgedamde Maas een nuttig tweede leven als rivierhout kunnen krijgen. Dood hout werkt onder water als een soort koraal waar het al snel wemelt van het leven. De bomenrijen aan de uiterste zuidpunt van dit gebied blijven behouden.

Verder krijgt deze geul flauw oplopende oevers met veel kansen voor flora en fauna die van rustig en plantenrijk water houden. Slib op bodem wordt verwijderd, zodat ook hier voldoende diepere delen komen waar vissen en andere waterdiertjes in drogere tijden terecht kunnen.

Het maatregelgebied van de zuidelijke geul.  ©Foto: Pulles en Pulles
 

Aangetakte noordelijke geul

In het noordelijk deel van de uiterwaard wordt de huidige smalle geul opgewaardeerd tot een volwaardige getijdengeul met natuurvriendelijke oevers. In tegenstelling tot de zuidgeul is deze noordgeul wel verbonden met de Maas. Daardoor kunnen hier plant- en diersoorten gedijen die juist van stromend water houden. Bij de ingang van de geul wordt slib verwijderd om de in- en -uitstroom bij eb en vloed te verbeteren. Op deze plek is rivierhout gepland. 

Bij de komvormige inham tussen de twee geulen komen natuurvriendelijke moerassige oevers te liggen. Daarvoor worden de huidige oevers opgehoogd met zand. 

Het maatregelgebied van de noordelijke geul, met aan de zuidkant de komvormige inham tussen beide delen van de Slijkwellsewaard.  ©Foto: Pulles en Pulles
 

Wandelbrug en afrastering 

Alle aanwezige afrastering binnen het maatregelgebied wordt verwijderd. Daarentegen komt er een nieuwe – tijdelijke – afrastering aan de rand van de geulen, bij de overgang van moerasvegetatie naar grasland. Zo blijven de gewenste oever- en waterplanten beschermd tegen het grazend vee. Ter hoogte van rkm 234.5 is verder nog een wandelbrug over de noordgeul gepland voor recreanten. Ook blijven de steigers zo bereikbaar voor de pleziervaart.

Vooronderzoek

In het ontwerp is zoveel mogelijk rekening gehouden met wensen van direct betrokken partijen als grondeigenaren, het waterschap en de gemeente Maasdriel. Arcadis heeft verder gekeken naar zaken als de bodemgesteldheid en de aanwezigheid van eventuele beschermde flora en fauna. Ook is gecontroleerd of er geen kabels en leidingen liggen waar rekening mee gehouden moet worden. Verder is zo goed mogelijk rekening gehouden met eventuele cultuurhistorische of archeologische waarden.

Planning

Het ontwerp is klaar en momenteel bereidt Rijkswaterstaat de publicatie van het Ontwerp-Projectbesluit Omgevingswet voor. Dat komt op dat moment ter inzage te liggen. Iedereen die dat wil kan dan een zienswijze indienen op de plannen. Dat geldt ook voor de twee andere maatregelen langs de Afgedamde Maas: de Poederoijense Waard en de Slijkwellsewaard. Rijkswaterstaat informeert de omgeving daarover als het zover is.
 

Meer weten of vragen?

Heeft u vragen over de voorgenomen maatregel Doornwaard? Stuur dan een mail naar Omgeving-KRW-Maas@arcadis.com. Meer informatie over het werk van Rijkswaterstaat voor het ecologisch herstel van de Maas is te vinden op www.rijkswaterstaat.nl/maasoevers, via de nieuwsbrief en in deze brochure. U kunt ook bellen met de publieksinformatielijn van Rijkswaterstaat 0800-8002 (gratis, 7 dagen per week bereikbaar).