Ingenieursbureau Arcadis heeft in opdracht van Rijkswaterstaat drie maatregelen uitgewerkt voor het verbeteren van de ecologische waterkwaliteit in en langs de Afgedamde Maas, waaronder in de Poederoijense waard in de gemeente Zaltbommel.
Stand van zaken
Wat er precies gaat gebeuren in de Poederoijense waard, staat beschreven in het Projectbesluit volgens de Omgevingswet. Dit is nu definitief vastgesteld, gepubliceerd in de Staatscourant en ligt ter inzage van woensdag 23 april 2025 tot en met dinsdag 3 juni 2025. In die periode is het mogelijk beroep in te stellen tegen het besluit bij de Raad van State.
Verderop op deze pagina vindt u meer informatie over het inzien van de stukken en de beroepsprocedure.
De Afgedamde Maas
De Afgedamde Maas behoort tot het waterlichaam Benedenmaas, die loopt vanaf stuw Lith stroomafwaarts tot aan Heusen, waar de Bergsche Maas begint.
Het doel is hier om de variatie aan groeiplaatsen voor water- en oeverplanten te vergroten en te zorgen voor meer leefgebieden voor vis en kleine ongewervelde waterdiertjes, zoals kevers, slakjes en insectenlarven.
Kaderrichtlijn Water
De maatregel vloeit voort uit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Die richtlijn heeft als doel de kwaliteit van alle oppervlaktewateren in Europa te verbeteren en beschermen. Dat geldt dus ook voor de Maas. De uitvoering van de KRW loopt nog door tot en met 2027.
In de loop van de tijd is door menselijk ingrijpen veel veranderd aan het Maaslandschap. Het waterleven is daardoor in de knel gekomen. De maatregelen moeten er voor zorgen dat er weer meer leefgebied komt voor planten, vissen en kleine waterdiertjes. Zo kan de biodiversiteit toenemen en de ecologische waterkwaliteit verbeteren.
Definitief Projectbesluit ter inzage
In het Projectbesluit zijn naast de Doornwaard nog twee andere KRW-maatregelen langs de Afgedamde Maas opgenomen: Geulen Doorwaard en Geul Slijkwellsewaard. Zie onderstaand kaartje voor de ligging.
Het Ontwerp-Projectbesluit lag ter inzage van 21 augustus 2024 tot en met 1 oktober 2024. Iedereen kon in die periode reageren op de plannen door een zogenoemde zienswijze in te dienen. Er zijn in totaal negentien zienswijzen ingediend. In de reactienota staat hoe die zijn verwerkt.
Het definitieve Projectbesluit is vastgesteld en ligt nu voor een laatste keer ter inzage van woensdag 23 april tot en met dinsdag 3 juni 2025 op www.platformparticipatie.nl/afgedamdemaas. Daar vindt u ook de reactienota. In deze periode is het mogelijk beroep in te stellen bij de Raad van State. Op de website staat meer informatie over wie beroep kan indienen en hoe dat werkt.
De documenten zijn ook in te zien op het Rijkswaterstaat-kantoor in Den Bosch (Magistratenlaan 82). Maak hiervoor een afspraak via 088-7974300.
Het maatregelgebied
De Poederoijense uiterwaard bevindt zich aan de zuidkant van het gelijknamige dorp in de gemeente Zaltbommel, tussen rivierkilometer 239.9 en 240.7. Op deze plek bestaat de KRW-ingreep uit het graven van een geïsoleerd liggende geul met een oostelijk deel en een westelijk deel, met een totale lengte van 800 meter en breedte tussen de 40 en 50 meter.
%20LR.jpg)
De Poederoijense Waard, ten zuiden van het gelijknamige dorp langs de Afgedamde Maas. ©Foto: Studio Retouched
Het ontwerp op hoofdlijnen
Hier wordt een geul in twee delen aangelegd, die naast elkaar liggen, onderbroken door een stukje land waar een gasleiding loopt. Voor het realiseren van de oostelijke geul wordt het huidige toegangspad op die plek verwijderd.
Ze worden geïsoleerd in de uiterwaard aangelegd en staan bij normale waterstanden niet in verbinding met de Afgedamde Maas. Maar als de rivier veel water moet afvoeren en de uiterwaarden vollopen, staan logischerwijs ook deze geulen onder water. Dit in tegenstelling tot specifieke hoogwatergeulen, die gaan meestromen en als taak hebben om voor een lagere waterstand op de rivier te zorgen. De bestaande plas gaat op in de nieuwe inrichting.
Uiteenlopende waterdieptes en flauwe of juist steil oplopende oevers, zorgen voor een uitnodigende omgeving voor diverse waterplanten en -dieren.
Een klein gedeelte van het maatregelgebied is naar voren gekomen als een locatie met hoge archeologische verwachting. Dat stuk is daarom buiten het ontwerp gehouden.
Bomen, waterplanten en rasters
Twee bomen aan de zuidkant van de bestaande plas moeten wijken, omdat die op de plek staan van de oeverrand van de toekomstige westelijke geul en daar weinig overlevingskansen hebben. Mogelijk kunnen deze bomen in een andere Maasuiterwaard een nuttig tweede leven krijgen als rivierhout.
Overige vegetatie in en rondom de plas blijft behouden, dat wil zeggen: het riet, de wilgen en water- en oeverplanten. Ook de twee zwarte populieren in het uiterste oosten van het werkgebied blijven ongemoeid.
Waar de 600 meter lange westelijke geul is voorzien, bevindt zich een rietkraag. De aannemer zal die voorafgaand aan de uitvoering tijdelijk aan de kant zetten en weer in de moeraszone terugplaatsen als de werkzaamheden klaar zijn (‘transplanteren’). Dit versnelt de ontwikkeling van rietmoeras op de oevers van de nieuwe geul.
Alle aanwezige rasters worden verwijderd. Daarentegen komt er een nieuwe – tijdelijke – afrastering aan de rand van de geulen. Zo blijven de gewenste moerasplanten beschermd tegen vraat door dieren.
Kleischerm
In het ontwerp is rekening gehouden met de dijk: een aan te brengen kleilaag onderin beide geulen voorkomt eventuele uittreding van grondwater onder de dijk door. Zo blijft de functionaliteit van de waterkering in stand. Bovenop dit kleischerm komt een halve meter zand te liggen. Zand minimaliseert de vertroebeling van het water. Het zonlicht kan daardoor goed tot op de bodem doordringen en dat is weer een voorwaarde voor waterplanten om te kunnen wortelen en groeien.
Hollandse Waterlinie
De herinrichting is getoetst aan andere plannen en visies voor dit gebied. De Poederoijense waard heeft bijvoorbeeld de aandacht van Unesco, vanwege de relatie met de Hollandse Waterlinie.
Deze uiterwaard was namelijk onderdeel van het inundatiegebied van de Hollandse Waterlinie: stukken land die in vroegere tijden bewust onder water werden gezet om de oprukkende vijand tegen te houden ter verdediging van Nederland. Bij de beoogde KRW-geulen blijft de openheid van deze inundatievelden behouden. De ingreep sluit daarmee aan op de Omgevingsvisie van de Provincie Gelderland.
Bufferzone
Rijkswaterstaat streeft er naar om rond de geulen een bufferzone te realiseren voor een extra impuls voor het ecologische herstel. Een bufferzone is een strook land van 15 meter breed om de nieuwe KRW-geulen heen, die ervoor zorgt dat gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen van aangrenzende landbouwgebieden worden gefilterd. Zo komen ze zo min mogelijk in de geulen terecht.
Inrichtingsschets met een globaal overzicht van de werkzaamheden in de Poederoijense Waard.
Afstemming en vooronderzoek
Het ontwerp is besproken met direct betrokken partijen als grondeigenaren, pachters, waterschap Rivierenland, de gemeente Zaltbommel en provincie Gelderland.
Verdere stappen
Onderstaand schema geeft een overzicht van de stappen in de besluitvorming en doorkijk naar de uitvoeringsfase.
Voor de uitvoering van de werkzaamheden is inmiddels een aannemer geselecteerd: Boskalis-Wetering. Zij gaan de komende jaren in totaal 17 KRW-maatregelen langs de Maas buiten realiseren, waaronder de drie locaties in de Afgedamde Maas. Lees meer hierover in het nieuwsbericht Opdracht voor de volgende stap ecologisch herstel Maas verstrekt.
.png)
Meer weten of vragen?
Voor vragen over de beroepsprocedure: neem contact op met de directie Participatie van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat via 070-456 96 07.
Voor inhoudelijke vragen over de maatregel Geulen Poederoijense waard: bel met Rijkswaterstaat via 0800-8002 (gratis).
Meer algemene informatie over de maatregelen van Rijkswaterstaat voor ecologisch herstel van de Maas is te vinden op www.rijkswaterstaat.nl/maasoevers, via de nieuwsbrief en in deze brochure.