Kaderrichtlijn Water

Ingenieursbureau Arcadis heeft in opdracht van Rijkswaterstaat verschillende maatregelen uitgewerkt voor het verbeteren van de ecologische waterkwaliteit in en langs de Zandmaas, waaronder Geul De Weerd-Reuver. 

Deze maatregel is onderdeel van een groter ecologisch herstel­programma voor de Maas vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Het doel van deze richtlijn is de kwaliteit van onze oppervlaktewateren te verbeteren en beschermen.

De biodiversiteit in en langs de rivier is de afgelopen 150 jaar achteruitgegaan door allerlei menselijke ingrepen als het vastleggen van de oevers, plaatsen van stuwen en dempen van geulen en meanders. Veel van de oorspronkelijke planten en dieren die thuishoren in het riviersysteem zijn daardoor verdwenen of komen nog maar in kleine aantallen voor. 

Daarom werkt Rijkswaterstaat Zuid-Nederland al geruime tijd samen met partners aan het herstellen van de riviernatuur. Ook bij de Maas. Dat gebeurt door oevers en beekmondingen natuurvriendelijker in te richten, geulen te verbeteren of nieuw aan te leggen en oude Maasarmen nieuw leven in te blazen. De uitvoering van de KRW-maatregelen loopt nog door tot en met december 2027.

In de gemeente Maasgouw zijn eerder al KRW-maatregelen uitgevoerd. Zoals de vispassage ‘Verlengde Oude Maas’ in 2022, onder leiding van het waterschap Limburg en in samenwerking met Natuurmonumenten. In datzelfde jaar werd ook de natuurvriendelijke oever Koningssteen opgeleverd. Bij de aanstaande plannen in deze regio gaat het nu om vijf locaties bij Ohé en Laak en Stevensweert.

Stand van zaken

Wat er precies gaat gebeuren op deze locatie, staat beschreven in het Projectbesluit volgens de Omgevingswet. Dit is definitief vastgesteld, gepubliceerd in de Staatscourant en lag ter inzage van 28 mei 2025 tot en met 8 juli 2025. In die periode was het mogelijk beroep in te stellen tegen het besluit.

Onder ditzelfde Projectbesluit vallen behalve Geul De Weerd-Reuver nog zes andere KRW-maatregelen, gelegen in de noordelijke Grensmaas en zuidelijke Zandmaas. Zie onderstaand kaartje voor de ligging.

Het Ontwerp-Projectbesluit lag ter inzage van 28 januari tot en met 10 maart 2025. In die periode kon iedereen reageren op de plannen door een zogenoemde zienswijze in te dienen. Er zijn in totaal twaalf zienswijzen ingediend. In de reactienota staat hoe die zijn verwerkt. 

Maatregelgebied 

Op de rechteroever van de Zandmaas ten westen van Reuver, tussen rivierkilometer 95.6 en 96.6, ligt de uiterwaard waar de huidige kwelgeul wordt verlengd en verbreed. Het grootste gedeelte valt onder de gemeente Beesel, een klein stukje behoort echter tot de gemeente Peel en Maas. Dit is historisch zo gegroeid. 

Het ontwerp

Het restant van een oude Maasloop in deze uiterwaard bevat deels nog water en is begroeid met wilgen en moerasvegetatie. Het gaat hier om zogenoemd kwelwater. Dat is zuiver en mineraalrijk grondwater dat afstroomt uit de naastgelegen hogere terrasrand. Op lagere plekken in het landschap kwelt het omhoog.

Kwelmilieus zijn karakteristiek voor de Maas tussen Roermond en Mook, waar de rivier door een smal en diep ingesleten bedding stroomt met aan weerskanten hogere flanken. Dit wordt daarom ook wel de Terrassenmaas genoemd. Kwelwateren vormen het leefgebied van flora en fauna die van stilstaand en schoon water houden. Te denken valt aan rossig fonteinkruid, holpijp en dotterbloem. En waterdiertjes (macrofauna) zoals de duikerwants en variabele waterjuffer. Typerend is ook dat er vaak amfibieën voorkomen.

Het plan is om het dichtgegroeide deel van de geul zo in te richten dat er nog meer natte natuurwaarde ontstaat. Daarvoor wordt de bestaande geul in zuidwestelijke richting verlengd. Er ontstaat dan een 900 meter lange ondiepe kwelgeul. Het huidige ooibosje blijft in stand. Ecologen hebben rond dit bosje de zeldzame zeggekorfslak aangetroffen, een waterdiertje dat van oorsprong thuishoort in moerassige ooi- en broekbossen.

Aan de noordkant wordt de huidige geul langs het wilgenbosje breder gemaakt. Dat gebeurt door het omringende grasland ondiep af te graven. Zo kan op die plek een plas-draszone tot ontwikkeling komen. Dat levert een gevarieerd aanbod aan gradiënten op. Dat zijn geleidelijke overgangen van nat naar droog, hoog naar laag en diep naar ondiep. Hoe meer gradiënten, hoe hoger de biodiversiteit zal zijn.

Bevers behouden hun plek in de uiterwaard. Ze helpen met hun dammen het waterpeil in het gebied op natuurlijke wijze te regelen. Alle beverburchten blijven bestaan. Alleen op de plek waar een nieuwe duiker wordt aangelegd, treedt tijdelijk verstoring op. Er is echter voldoende gelegenheid voor de dieren om dan elders in de omgeving een goed onderkomen te vinden.

Drempel

De kwelgeul wordt aan de noordzijde doorgetrokken naar de Maas om daarop af te wateren via een al aanwezige drempel. Door die drempel hoger te maken, kan het water uit de geul straks wel de Maas in stromen als dat nodig is, maar andersom kan dat niet. Dat is belangrijk om de unieke eigenschappen van het kwelwater te behouden en niet te laten vermengen met het rivierwater, dat een andere samenstelling heeft. Ook dient de drempel als golfbreker voor de scheepsgolven van passerende schepen. Zo blijft de rust voor het waterleven in de monding gewaarborgd.

Verder wordt de huidige riooloverstort, die nu uitkomt in een afvoersloot, verlegd naar de Maas. Bij hevige regenpieken komt er dan voortaan geen rioolwater meer in de kwelnatuur terecht. De sloot wordt onderdeel van de nieuwe inrichting rond het wilgenbosje en verliest daarmee zijn functie.

Bufferzone

Rijkswaterstaat streeft ernaar om langs een deel van de kwelgeul aan westzijde een bufferzone te realiseren voor een extra impuls voor het ecologische herstel. Een bufferzone is hier een strook land van 15 meter breed die ervoor zorgt dat gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen van aangrenzende landbouwgebieden worden gefilterd en daardoor zo min mogelijk terechtkomen in de geul.
 

Afstemming

Het ontwerp is besproken met onder meer de gemeente Beesel, gemeente Peel en Maas, Staatsbosbeheer en Waterschap Limburg. Ook is bij de particuliere grondeigenaren en -gebruikers en andere direct belanghebbenden relevante informatie over het gebied opgehaald. Daarbij kwamen verschillende aandachtspunten naar voren, waar zo goed mogelijk rekening mee is gehouden in het ontwerp.
 

Verdere stappen

Onderstaand schema geeft een overzicht van de stappen in de besluitvorming en doorkijk naar de uitvoeringsfase. Uiterlijk december 2027 moet het werk buiten zijn uitgevoerd.

Meer weten of vragen?

Voor inhoudelijke vragen over de maatregel Geulen De Weerd-Reuver kunt u contact opnemen met Rijkswaterstaat. 

Meer algemene informatie over de maatregelen van Rijkswaterstaat voor ecologisch herstel van de Maas is te vinden op www.rijkswaterstaat.nl/maasoevers, via de nieuwsbrief en in deze brochure.