Ingenieursbureau Arcadis heeft in opdracht van Rijkswaterstaat drie maatregelen uitgewerkt voor het verbeteren van de ecologische waterkwaliteit in en langs de Afgedamde Maas, waaronder in de Slijkwellsewaard in de gemeente Maasdriel.
 

Stand van zaken

Wat er precies gaat gebeuren op deze locatie, staat beschreven in het Projectbesluit volgens de Omgevingswet. Dit is nu definitief vastgesteld, gepubliceerd in de Staatscourant en ligt ter inzage van woensdag 23 april 2025 tot en met dinsdag 3 juni 2025. In die periode is het mogelijk beroep in te stellen tegen het besluit bij de Raad van State. 

Verderop op deze pagina vindt u meer informatie over het inzien van de stukken en de beroepsprocedure.

De Afgedamde Maas

De Afgedamde Maas behoort tot het waterlichaam Benedenmaas, die loopt vanaf stuw Lith stroomafwaarts tot aan Heusen, waar de Bergsche Maas begint.

Speciale aandacht gaat in de Afgedamde Maas uit naar herstel van zoetwatergetijdenatuur. In dit stuk rivierengebied is er namelijk nog beperkte doorwerking van eb en vloed: het water stijgt en daalt dagelijks 20 tot 30 centimeter. 

Door getijdengeulen terug te brengen, wordt ingespeeld op deze dagelijkse schommeling in het waterpeil. Onder meer in de Slijkwellsewaard wordt zo'n type geul gerealiseerd. Dat gebeurt aan noordzijde van de uiterwaard, op de plek waar een oude geul ligt. Het deel aan zuidzijde wordt juist ingericht als een geïsoleerde geul. En de komvormige plas tussen beide geuldelen wordt voorzien van moerassige natuurvriendelijke oevers.

Het doel is om de variatie aan groeiplaatsen voor water- en oeverplanten te vergroten en te zorgen voor meer leefgebieden voor vis en kleine ongewervelde waterdiertjes, zoals kevers, slakjes en insectenlarven. 
 

Kaderrichtlijn Water

De maatregel vloeit voort uit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Die richtlijn heeft als doel de kwaliteit van alle oppervlaktewateren in Europa te verbeteren en bescher­men. Dat geldt dus ook voor de Maas. De uitvoering van de KRW loopt nog door tot en met 2027.

In de loop van de tijd is door menselijk ingrijpen veel veranderd aan het Maaslandschap. Het waterleven is daardoor in de knel gekomen. De maatregelen moeten er voor zorgen dat er weer meer leefgebied komt voor planten, vissen en kleine waterdiertjes. Zo kan de biodiversiteit toenemen en de ecologische waterkwaliteit verbeteren.
 

Definitief Projectbesluit ter inzage

In dit Projectbesluit zijn nog twee andere KRW-maatregelen langs de Afgedamde Maas opgenomen: Geulen Doornwaard en Geulen Poederoijense Waard . Zie onderstaand kaartje voor de ligging. 

Het Ontwerp-Projectbesluit lag ter inzage van 21 augustus 2024 tot en met 1 oktober 2024. Iedereen kon in die periode reageren op de plannen door een zogenoemde zienswijze in te dienen. Er zijn in totaal negentien zienswijzen ingediend. In de reactienota staat hoe die zijn verwerkt. 

Het definitieve Projectbesluit is vastgesteld en ligt nu voor een laatste keer ter inzage van woensdag 23 april tot en met dinsdag 3 juni 2025 op www.platformparticipatie.nl/afgedamdemaas. Daar vindt u ook de reactienota. In deze periode is het mogelijk beroep in te stellen bij de Raad van State. Op de website staat meer informatie over wie beroep kan indienen en hoe dat werkt.

De documenten zijn ook in te zien op het Rijkswaterstaat-kantoor in Den Bosch (Magistratenlaan 82). Maak hiervoor een afspraak via 088-7974300.

Het maatregelgebied

Het werkgebied van de maatregel Geul Slijkwellsewaard ligt ter hoogte van het buurtschap Wellseind in de gemeente Maasdriel op de rechteroever van de Afgedamde Maas, tussen rivierkilometer 229.1 en 230.7. De ingrepen bestaan uit het aanleggen van een geïsoleerde geul (zuidelijk deel) plus een getijdengeul (noordelijk deel), tezamen 1,9 kilometer lang. Beide geulen krijgen natuurvriendelijke oevers, net als de komvormige inham in het midden.

Het ontwerp op hoofdlijnen

Zuidelijke geul

Hier zijn de contouren van een restgeul nog aanwezig. Deze wordt omgevormd tot een volwaardige natuurlijke geul, die geïsoleerd in de uiterwaard komt te liggen. Wat betekent dat hij bij normale waterstanden niet verbonden is met de Afgedamde Maas. Daartoe wordt een gronddam aangebracht die de geul afsluit van de rivier. Bij hoogwater loopt het water over de dam. Is het hoogwater voorbij, dan kan de geul ontwateren via een duiker met klep die in de gronddam wordt ingebouwd.

De oude geul is door aanslibbing in de loop van de tijd ondiep geworden.  De bodem wordt daarom uitgediept, waarna deze weer volledig ‘operationeel’ wordt. Verder maken flauw oplopende geuloevers deel uit van het ontwerp, voor een rustig en plantenrijk watermilieu. Twee bomen op de plek van de gronddam halen we weg, omdat ze op de nieuwe oeverrand staan en daar weinig kans op overleven hebben. De bomen op de zuidpunt van de geul blijven behouden.

Noordelijke geul

De smalle restgeul in het noordelijke deel wordt opgewaardeerd tot getijdengeul, die wel verbonden is met de Afgedamde Maas. De bedding wordt daarvoor verbreed en verdiept zodat er weer over de hele lengte water in zal staan. Ook hier maken glooiende oevers de nieuwe geulinrichting af. Typerende planten die in dit soort watermilieus thuishoren zijn bijvoorbeeld smalle waterpest, schedefonteinkruid en riet.

In de bestaande situatie liggen er twee voetgangersbruggen in de vorm van loopplanken over de noordelijke geul. Deze worden verwijderd. Na overleg met de omgeving, komt er bij de herinrichting ter hoogte van rivierkilometer 234.5 één nieuwe voetgangersbrug terug om de steigers voor plezierboten toegankelijk te houden.

Overige ingrepen

De komvormige inham tussen de twee geulen krijgt een plas-dras inrichting voor soorten die bij moerasnatuur horen. Dat gebeurt door ophoging met zand.

Alle oude afrastering in het maatregelgebied Slijkwellsewaard wordt verwijderd. Daarentegen komt er nieuwe tijdelijke afrastering bij de overgang van de moerasvegetatie naar grasland. Zo blijven opkomende oever- en waterplanten beschermd tegen vraat door dieren. Ook zal de aannemer bij de uitvoering het aanwezige riet bij de geulen tijdelijk weghalen en na afronding van de werkzaamheden weer terugplaatsen.

Verder wordt onder de nieuwe oevers van zowel de noord- als zuidgeul een kleilaag aangebracht; een soort scherm dat eventuele uittreding van grondwater onder de naastgelegen dijk door tegengaat. De functionaliteit van de waterkering blijft op die manier gewaarborgd.

Bufferzone

Rijkswaterstaat streeft er naar om rond de geulen een bufferzone te realiseren voor een extra impuls voor het ecologische herstel. Een bufferzone is een strook land van 15 meter breed om de nieuwe KRW-geulen heen, die ervoor zorgt dat gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen van aangrenzende landbouwgebieden worden gefilterd. Zo komen ze zo min mogelijk in de geulen terecht.

Totstandkoming ontwerp en afstemming

Het ontwerp is besproken met direct betrokken partijen als grondeigenaren en -gebruikers, waterschap Rivierenland, de gemeente Maasdriel en provincie Gelderland. Hieruit kwamen verschillende aandachtspunten naar voren, die waar mogelijk zijn verwerkt in het ontwerp, zoals het terugbrengen van een loopbrug.

Ook is rekening gehouden met behoud van de zogenoemde melkdam onderlangs de zuidpunt van het maatregelgebied, die wordt gebruikt door agrarische voertuigen. De zuidgeul komt boven deze weg te liggen. Daarmee blijft de toegang naar de Slijkwellsedijk via de melkdam behouden.

Verdere stappen 

Onderstaand schema geeft een overzicht van de stappen in de besluitvorming en doorkijk naar de uitvoeringsfase.

Voor de uitvoering van de werkzaamheden is inmiddels een aannemer geselecteerd: Boskalis-Wetering. Zij gaan de komende jaren in totaal 17 KRW-maatregelen langs de Maas buiten realiseren, waaronder de drie locaties in de Afgedamde Maas. Lees meer hierover in het nieuwsbericht Opdracht voor de volgende stap ecologisch herstel Maas verstrekt. 

Meer weten of vragen?

Voor vragen over de beroepsprocedure: neem contact op met de directie Participatie van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat via 070-456 96 07.

Voor inhoudelijke vragen over de maatregel Geulen Doornwaard: bel met Rijkswaterstaat via 0800-8002 (gratis). 

Meer algemene informatie over de maatregelen van Rijkswaterstaat voor ecologisch herstel van de Maas is te vinden op www.rijkswaterstaat.nl/maasoevers, via de nieuwsbrief en in deze brochure.