Ingenieursbureau Arcadis werkt op dit moment in opdracht van Rijkswaterstaat verschillende maatregelen uit voor het verbeteren van de ecologische waterkwaliteit in en langs de Maas.

Planning

Begin 2023 heeft Rijkswaterstaat een zogenoemde Kennisgeving Voornemen en Participatie gepubliceerd in de Staatscourant voor het maatregelpakket waar onder meer de Kleefse beek in zit. De brede omgeving kon daarna gedurende een bepaalde periode meedenken over de voorgestelde oplossingsrichting en/of aangeven hoe men betrokken wilde worden bij de plannen.

Inmiddels is het ontwerp voor de Kleefse beek uitgewerkt en wordt het Ontwerp-Projectbesluit Omgevingswet voorbereid. Dit komt openbaar ter inzage te liggen gedurende een bepaalde periode. In die periode kan iedereen die dat wil de stukken inzien en reageren op de plannen door een zogenoemde zienswijze in te dienen. De publicatie van het Ontwerp-Projectbesluit gebeurt naar verwachting in het najaar van 2024. Als het zo ver is, informeert Rijkswaterstaat daarover, onder meer via deze website.

Na vaststelling, wordt ook het definitieve Projectbesluit ter inzage gelegd, waartegen nog de mogelijkheid tot beroep open staat.
Uiterlijk december 2027 moet de maatregel zijn uitgevoerd. 

Ligging 

De Kleefse beek ligt ten noorden van de A77 en mondt ter hoogte van rivierkilometer 151,7 uit aan de oostzijde van de oude Maasarm bij Heijen. De beek bevindt zich zodoende langs de Zandmaas, een uniek Nederlands riviertraject. Dit wordt gekenmerkt door een rechte loop in een relatief diep uitgesneden, smal rivierdal in een getrapt terrassenlandschap. 

Vanaf de hoge zandgronden stromen er beken naar de Maas. Daar waar een beek door het winterbed stroomt, streeft Rijkswaterstaat er naar om de beekmondingen weer zo natuurlijk mogelijk te maken en de vismigratie te verbeteren.

Het gaat hierbij niet uitsluitend om de plek waar de beek in de Maas stroomt, maar om het volledige traject dat een beek door de uiterwaard aflegt.

Het ontwerp

Het ontwerp voor de Kleefse beek bestaat uit kleinschalige ingrepen om de natuurwaarde te vergroten. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om het verwijderen van de beschoeiing en keien aan één kant van de oever, en het flauw afgraven van deze oever op enkele stukken. Ook is het de bedoeling pakketten met dood hout aan te brengen in het water. Die dienen als waardevol ecologisch element; kleine waterdiertjes, algen en wieren kunnen zich aan het hout hechten en vissen vinden er een schuilplaats. Door de beek zo vorm te geven, worden natuurlijke processen als afkalving en aanzanding versterkt, komt er meer variatie in stroming en gaat de beek weer licht slingeren. 

Bij het benedenstroomse deel - tussen de uitmonding in de Oude Maas en de Hoofdstraat - is het de wens de Kleefse beek ietwat zuidwaarts op te schuiven. Hierdoor ontstaat er voldoende ruimte voor een beheerpad. Ook kunnen zo de wandelroute 'het Hèjs Rundje' en de Maasheg behouden blijven. Dit verlegde stuk krijgt dan eveneens een natuurlijker karakter met een flauw oplopende oever en houtpakketten. Om de veiligheid van de waterkering op de Hoofdweg te garanderen, is in het ontwerp op die plek het aanbrengen van extra klei voorzien.

Op deze manier moeten verschillende soorten flora en fauna die thuishoren in het Maaslandschap weer de kans krijgen zich te vestigen. Te denken valt aan kokerjuffers en stromingsminnende vissoorten als de rivierdonderpad en riviergrondel.

Afstemming 

In 2021 is samen met andere overheidsorganisaties zoals de gemeente Gennep en waterschap Limburg een eerste verkenning gestart voor de Kleefse beek. Ook zijn bij particuliere grond­eigenaren en -gebruikers en andere direct belanghebbenden in het gebied relevante informatie en aandachtspunten over het gebied opgehaald. In het nu voorliggende ontwerp hebben Rijkswaterstaat en Arcadis zo goed mogelijk rekening gehouden met eventuele archeologische, landschappelijke en cultuurhistorische waarden, beschermde plant- en diersoorten en wensen uit de omgeving.

Kaderrichtlijn Water

De Kleefse beek is onderdeel van een groter ecologisch herstelprogramma voor de Maas dat Rijkswaterstaat uitvoert vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Hoofddoel daarvan is het verbeteren van de ecologische waterkwaliteit door het creëren van leefgebied voor verschillende plant- en diersoorten die thuishoren in het riviersysteem van de Maas, maar daar nu ontbreken of nog maar beperkt voorkomen.

Andere KRW-maatregelen in deze regio

In de regio Gennep zijn nog enkele andere ecologische KRW-maatregelen in voorbereiding bij Rijkswaterstaat die voor 2028 moeten zijn uitgevoerd: de Oude Maasarm Heijen, Monding Heijense Leijgraaf en Geul Ossenkamp. Verder staat de verbetering van de monding van de Kroonbeek op het programma, met waterschap Limburg als kartrekker. En de maatregel ‘Vergraven Milsbeekse uiterwaard’ wordt meegenomen in het grotere project Lob van Gennep, eveneens onder leiding van het waterschap.

Nieuwe wetgeving

Niet al deze beoogde maatregelen vallen qua planning onder de nieuwe Omgevingswet die per 1 januari 2024 in werking is getreden. Sommige zijn voorbereid onder de oude wetgeving. Dat betekent dat we in de praktijk te maken hebben met verschillende te volgen procedures.

In de communicatie over de plannen geeft Rijkswaterstaat steeds aan welk soort besluit van toepassing is: een Projectplan Waterwet (oude wetgeving) of een Projectbesluit Omgevingswet (nieuwe wetgeving).

In alle gevallen blijft de wettelijke mogelijkheid bestaan om zienswijzen dan wel beroep in te kunnen dienen als formele besluiten ter inzage liggen.

Actuele informatie over de verschillende locaties vindt u via de klikbare kaart op de riviertakpagina Maas op deze website.

Meer weten?

Meer informatie over de werkzaamheden voor ecologisch herstel van de Maas is te vinden op www.rijkswaterstaat.nl/maasoevers, via de nieuwsbrief en in deze brochure. Of bel voor vragen met de publieksinformatielijn van Rijkswaterstaat 0800-8002 (gratis).