Kaderrichtlijn Water

Rijkswaterstaat gaat de monding van de Looise Graaf ten noordwesten van Wellerlooi ecologisch verbeteren.

Deze maatregel is onderdeel van een groter ecologisch herstel­programma voor de Maas vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). De biodiversiteit in en langs de rivier is de afgelopen 150 jaar achteruitgegaan door allerlei menselijke ingrepen als het vastleggen van de oevers, plaatsen van stuwen en afsnijden van meanders en geulen. Veel van de oorspronkelijke planten en dieren die thuishoren in het riviersysteem zijn daardoor verdwenen of komen nog maar in kleine aantallen voor. Het waterleven is uit balans en de ecologische waterkwaliteit laat te wensen over.

Daarom werkt Rijkswaterstaat Zuid-Nederland al geruime tijd aan ecologisch herstel. Dat gebeurt door oevers en beekmondingen natuurvriendelijker in te richten, geulen aan te leggen en oude Maasarmen nieuw leven in te blazen. Vaak wordt dat gecombineerd met het verankeren van dood hout als aanhechtingsplaats voor allerlei waterinsecten, kleine waterdiertjes en als schuilplaats voor vis. De uitvoering van de KRW loopt nog door tot en met 2027.
 

Definitief projectplan 

De monding Looise Graaf vormt samen met nog negen andere KRW-maatregelen in de Zandmaas het zogeheten deelproject 6. Zie onderstaand kaartje voor een overzicht. Wat er precies gaat gebeuren, staat beschreven in het vastgestelde Projectplan Waterwet voor deelproject 6.

Ontwerp-Projectplan 

Eerder heeft het Ontwerp-Projectplan Waterwet ter inzage gelegen van 5 december 2023 tot met 15 januari 2024. Iedereen die dat wilde kon toen een zienswijze indienen. In totaal zijn er 12 zienswijzen binnengekomen voor dit deelproject 6, die vervolgens door Rijkswaterstaat zijn betrokken bij het voorbereiden van het definitieve Projectplan. In de Nota van antwoord bij dat Projectplan staat beschreven wat er met de ingediende zienswijzen is gedaan. 
 

Overzicht besluitvorming

Het onderstaande schema geeft een overzicht van de verschillende stappen in de besluitvorming en de globale planning richting uitvoering.

Aannemer bekend

Voor de uitvoering van de werkzaamheden is een aannemer geselecteerd: de combinatie Boskalis-Wetering. Zij gaan de komende jaren in totaal 17 KRW-maatregelen langs de Maas buiten realiseren, waaronder deelproject 6. Lees meer hierover in het nieuwsbericht Opdracht voor de volgende stap ecologisch herstel Maas verstrekt. Alle maatregelen moeten uiterlijk december 2027 zijn uitgevoerd.  

Ligging

De monding van de Looise Graaf ligt op de rechteroever van de Zandmaas tussen de dorpen Wellerlooi en Well, ter hoogte van rivierkilometer 130-131.

Het is een gegraven lossing die begint bij Wellerlooi en ooit door de mens is aangelegd om kwelwater dat vanuit de achterliggende Maasduinen komt, af te voeren naar de rivier. Tegenwoordig wordt de waterloop ook gebruikt voor de afwatering van regenwater uit het dorp en van de kassencomplexen.

Het ontwerp op hoofdlijnen

De uitmonding in de Maas van de Looise Graaf moet een aantrekkelijk leefgebied worden met rustig stromend water. Daarvoor wordt de monding over een lengte van 200 meter licht slingerend ingericht. Er komen steile oevers in de buitenbochten en in de binnenbochten juist zachte brede oevers. Verder zijn er dode bomen in het water voorzien als extra impuls voor het ecosysteem. Allerlei waterinsecten, algen en wieren leven op en rond het hout. Vissen kunnen er schuilen en naar voedsel zoeken. Nieuwe duikers onder de weg Geysselberg en de Rijksweg-Zuid zorgen voor een betere verbinding met de bovenloop.

Om de ingang beter toegankelijk te maken voor vis, moeten daar enkele bomen wijken en wordt er wat stortsteen op de oevers van de monding verwijderd. Tegelijkertijd is het de bedoeling juist met strategisch aangebrachte stortsteen de scheepvaartgolven te breken en zo de verstorende invloed daarvan in de monding te verminderen.

In het maatregelgebied bevinden zich houtwallen: bomen en struiken op een aarden rand die hier van oudsher het landschap sieren. Evenals houtsingels, lijnvormige landschapselementen die karakteristiek zijn voor dit gebied. Het ontwerp zorgt er voor dat deze niet langer worden doorsneden. Verder is het de bedoeling het zuidelijke maaipad te laten ‘verbossen’ en het noordelijke maaipad te verleggen en verbreden. 

Rijkswaterstaat streeft er naar om rond (een deel van) de beekmonding een bufferzone te realiseren om te zorgen voor een extra impuls voor het ecologische herstel. Een bufferzone is een strook land die ervoor zorgt dat gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen van aangrenzende landbouwgebieden worden gefilterd en daardoor zo min mogelijk in het beekwater terechtkomen. De breedte van deze strook is afhankelijk van het beleid van het Waterschap Limburg, waar de Kleefse beek in beheer is.

Vooronderzoek en afstemming

Ingenieursbureau Arcadis heeft de maatregel Monding Looise Graaf voor Rijkswaterstaat onderzocht en uitgewerkt. Daarbij is gekeken naar zaken als de bodemgesteldheid, de waterhuishouding en aanwezigheid van eventuele beschermde flora en fauna. Ook is gecontroleerd of er kabels en leidingen, cultuurhistorische of landschappelijke waarden zijn waar rekening mee gehouden moest worden.

Over het ontwerp heeft overleg plaatsgevonden met direct belanghebbenden als Stichting het Limburgs Landschap, gemeente Bergen, Waterschap Limburg en aangrenzende grondeigenaren. Hieruit zijn diverse aandachtspunten en wensen naar voren gekomen. Deze zijn zorgvuldig afgewogen en waar mogelijk meegenomen in het ontwerp.
 

Andere KRW-maatregelen in deze regio

In de gemeente Bergen zijn buiten de vier maatregelen in deelproject 6 nog twee andere KRW-maatregelen bij Rijkswaterstaat in voorbereiding: Monding Heijense Leijgraaf en Geul Ossenkamp. Die doorlopen echter een andere procedure, omdat ze qua planning onder de nieuwe Omgevingswet vallen, die per 1 januari 2024 in werking reedt. Op de betreffende projectpagina's vindt u de actuele stand van zaken van deze andere maatregelen.

Meer weten of vragen?

Voor nadere informatie over de procedure rond het Projectplan Waterwet kunt u tijdens kantooruren contact opnemen met het Service Center Vergunningen Rijkswaterstaat via 088-7974300.

Kijk op www.samenwerkenaanriviernatuur.nl (riviertakpagina Maas) voor achtergrondinformatie over het programma Kaderrichtlijn Water Maas en een klikbare kaart met alle maatregelen die in voorbereiding en uitvoering zijn. Er is ook een halfjaarlijkse nieuwsbrief en een brochure. Of bel voor andere vragen met de publieksinformatielijn van Rijkswaterstaat 0800-8002 (gratis).