Ingenieursbureau Arcadis werkt op dit moment in opdracht van Rijkswaterstaat verschillende maatregelen uit voor het verbeteren van de ecologische waterkwaliteit in en langs de Maas. Voor vijf locaties in de Benedenmaas is vorig jaar een zogenoemde Kennisgeving Voornemen en Participatie gepubliceerd, waaronder ‘Oever Casterens Hoeve’ ten westen van Hoenzadriel in de gemeente Maasdriel. De brede omgeving kon daarop tot en met 8 juni 2023 reageren.
 

Verdere planning

Inmiddels is het ontwerp uitgewerkt en wordt het Ontwerp-Projectbesluit Omgevingswet voorbereid. Dit komt openbaar ter inzage te liggen gedurende een bepaalde periode. In die periode kan iedereen die dat wil de stukken inzien en reageren op de plannen door een zogenoemde zienswijze in te dienen. De publicatie van het Ontwerp-Projectbesluit gebeurt naar verwachting in het najaar van 2024. Als het zo ver is, informeert Rijkswaterstaat daarover, onder meer via deze website.

Na vaststelling, wordt ook het definitieve Projectbesluit ter inzage gelegd, waartegen nog de mogelijkheid tot beroep open staat.
Uiterlijk december 2027 moet de maatregel Oever Casterens Hoeve zijn uitgevoerd. 

Ligging

Het maatregelgebied ligt tussen rivierkilometer 215.9 – 216.8 op de rechteroever van de Maas. In dit vrij afstromende deel van de rivier, ook wel Benedenmaas genoemd, hebben eb en vloed nog enige invloed. Het waterniveau stijgt en daalt hier dagelijks met zo’n 20-30 cm. Dit zoete getijdenwater brengt karakteristieke flora en fauna met zich mee. Door menselijke ingrepen de afgelopen 150 jaar zoals het rechttrekken van de rivier en met steen vastleggen van de oevers, zijn die natuurwaarden echter achteruit gegaan. Met gerichte herstelmaatregelen werkt Rijkswaterstaat nu aan verbetering van de ecologische waterkwaliteit.

Het plan voor de Maasoever

Het doel voor deze locatie ter hoogte van Hedel is de variatie aan leefgebieden te vergroten voor vis en macrofauna als mosselen, slakken en insectenlarven. Daarvoor is het ‘ontstenen’ van de waterkant als maatregel uitgewerkt. Dit houdt in dat de onnatuurlijke oeverbekleding tot 0,5 meter onder het gemiddelde waterniveau wordt verwijderd, ook rond de (baken)bomen op de oever. Aan de oostelijke bovenstroomse kant gaat dit traject dan aansluiten op een oeverstuk dat eerder al in 2015 natuurvriendelijk is ingericht door Rijkswaterstaat.

Het maatregelgebied is onder te verdelen in drie stukken:

• Traject 1 van 220,5 tot 220,62. Hier is het de bedoeling de oeververdediging tot 0,5 meter onder het gemiddelde waterniveau weg te halen. Op dit traject ligt een datakabel in de grond. Hier wordt een klein stuk van weggehaald en aan weerszijden van de mantelbuizen wordt stenen bestorting aangebracht ter bescherming tegen erosie.

• Traject 2 van rkm 220,62 tot 220,68. Hier is het plan de oeverbekleding tot 1 meter onder water weg te halen.

• Traject 3 van rkm 220,78 tot 221,01. Ook op dit stuk wordt ontstening tot 1 meter onder water beoogd. Het einde van dit traject sluit aan op kribvakken die al de functie van een natuurvriendelijke oever hebben.

Door het weghalen van de oeververdediging kunnen natuurlijke rivierprocessen als afkalving en aanzanding hun werk weer doen. Hierdoor zullen zandstrandjes met ondiep water en steilranden ontstaan. Dit biedt een geschikte leefomgeving aan vissoorten als driedoornige stekelbaars, riviergrondel en zeelt en waterdiertjes als de bolle stroommossel, kokerjuffer en rivierrombout.

Op een aantal plekken mag de afkalving niet te ver gaan, zoals bij de A2-brug. Daarom blijven in het plan de oeverstenen daar op voldoende afstand gehandhaafd. En als extra voorzorg is het de bedoeling aan het uiteinde van de benedenstroomse kant van de oeverstrook een smalle sleuf te graven die wordt gevuld met keien. Zo’n ingegraven dammetje zorgt ervoor dat de afkalving in lengterichting van de rivier niet verder gaat dan dat punt. De dam steekt niet boven de grond uit en krijgt een afdeklaag van gebiedseigen grond die vrijkomt bij het ontstenen van de oever.

Rekening houden met verschillende waarden

Vanzelfsprekend worden beschermde plant- en diersoorten gerespecteerd als die in het gebied aanwezig zijn. Ook houden Rijkswaterstaat en Arcadis zo goed mogelijk rekening met eventuele archeologische, landschappelijke en cultuurhistorische waarden. Dat geldt ook voor de eisen die gesteld worden aan de hoogwaterveiligheid.

Afstemming en planning

In 2021 is Rijkswaterstaat het initiatief voor de herinrichting van deze Maasuiterwaard gestart, in overleg met onder meer de gemeente Maasdriel, provincie Gelderland, waterschap Rivierenland, Natuurmonumenten en andere betrokken grondeigenaren en -gebruikers. Ook zijn bij andere belanghebbenden relevante informatie en aandachtspunten over het gebied opgehaald.

Kaderrichtlijn Water

Het plan voor Oever Casterens Hoeve is onderdeel van een groter ecologisch herstel­programma voor de Maas vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Rijkswaterstaat werkt al sinds 2009 aan het natuurvriendelijk inrichten van oevers, beekmondingen en uiterwaarden langs de rivier. Zo ook in de gemeente Maasdriel, waar onder meer bij Hoenzadriel, Heerewaarden, Alem en Ammerzoden maatregelen zijn uitgevoerd. In deze omgeving worden nog drie KRW-maatregelen langs de Afgedamde Maas voorbereid, waaronder de Slijkwellsewaard.

Meer weten?

Meer informatie over de maatregelen van Rijkswaterstaat voor ecologisch herstel van de Maas is te vinden op www.rijkswaterstaat.nl/maasoevers, via de nieuwsbrief en in deze brochure. Of bel voor vragen met de publieksinformatielijn van Rijkswaterstaat 0800-8002 (gratis).