Ingenieursbureau Arcadis heeft in opdracht van Rijkswaterstaat verschillende maatregelen uitgewerkt voor het verbeteren van de ecologische waterkwaliteit in en langs de Maas, waaronder de maatregel ‘Oever Casterens Hoeve’ ten westen van Hoenzadriel in de gemeente Maasdriel. 

Wat er precies gaat gebeuren, staat beschreven in het Ontwerp-Projectbesluit volgens de Omgevingswet. Dit lag van 4 december 2024 tot en met 14 januari 2025 ter inzage, met voor iedereen de mogelijkheid te reageren op de plannen door een zogenoemde zienswijze in te dienen.

Kaderrichtlijn Water

De plannen vloeien voort uit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Die richtlijn heeft als doel de kwaliteit van alle oppervlaktewateren in Europa te verbeteren en bescher­men. Dat geldt dus ook voor de Maas. De uitvoering van de KRW loopt nog door tot en met 2027.

In de loop van de tijd is door menselijk ingrijpen veel veranderd aan het Maaslandschap. Het waterleven is daardoor in de knel gekomen. De maatregelen moeten er voor zorgen dat er ook weer ruimte komt voor natuurwaarden; meer leefgebied voor planten, vissen en kleine waterdiertjes. 
 

Benedenmaas

De ongestuwde Maas vanaf Lith wordt de Benedenmaas genoemd. Hier werken eb en vloed nog een beetje door, daarom ook wel bekend als de Getijdenmaas. Het waterniveau stijgt en daalt dagelijks met zo’n 20 tot 30 cm. Voor de Maasoevers geldt dat deze oorspronkelijk een geleidelijke overgang van water naar land hadden, waar bijvoorbeeld jonge vissen konden schuilen en opgroeien in het ondiepe oeverwater.

Tussen Hoenzadriel en de A2-brug wordt daarom over een lengte van 900 meter de stenen oeververdediging weggehaald, zodat we ook dit leefmilieu zoveel mogelijk terug kunnen geven aan de Maas. Deze maatregel heeft de projectnaam 'Oever Casterens Hoeve'. Dit volgt op de al eerder uitgevoerde ontstening van de rivieroever op een aantal plekken in dit gebied.

Ontwerp-Projectbesluit

Wat er precies gaat gebeuren bij de oever Casterens Hoeve staat beschreven in het Ontwerp-Projectbesluit volgens de Omgevingswet. Dit is gepubliceerd in de Staatscourant en lag gedurende zes weken ter inzage. Van 4 december 2024 tot en met 14 januari 2025 kon iedereen de stukken inzien en reageren op het plan. Een reactie op het Ontwerp-Projectbesluit wordt een zienswijze genoemd. 

In dit Ontwerp-Projectbesluit zijn nog twee andere maatregelen in de Benedenmaas opgenomen: Oever Benedenwaarden (bij Hedel) en Geul Bokhoven aan de overkant van de Maas in de gemeente 's-Hertogenbosch. Zie onderstaand kaartje voor de ligging van de drie maatregelen.

Voor een overzicht van het plan is er een - drempelvrije - samenvatting van het Ontwerp-Projectbesluit beschikbaar. Deze is te bekijken en downloaden op het Publicatieplatform van Rijkswaterstaat. 

In de reactienota bij het definitieve Projectbesluit wordt teruggekoppeld wat er met de binnengekomen zienswijzen is gedaan. Heeft u een zienswijze ingediend? Dan krijgt u daar persoonlijk bericht over. 

Het ontwerp op hoofdlijnen

Dit maatregelgebied ligt in de Gelderse gemeente Maasdriel op de rechteroever van de rivier, tussen de A2-brug en Hoenzadriel en loopt van rivierkilometer 215.9 tot 216.8.

'Ontstenen' 

De onnatuurlijke stenen bestorting wordt hier over een lengte van 900 meter tot een halve meter onder de gemiddelde waterstand. zoveel mogelijk weggehaald om betere condities voor vis en kleine waterdiertjes te laten ontstaan.

De verwachting is dat de oeverrand daarna in de loop van de tijd landinwaarts zal eroderen (afkalven) tot ongeveer 25 meter, waarna een stabiele situatie ontstaat. In het begin gaat dat proces wat sneller, omdat de scheepsgolven dan goed vat hebben op het zand en de klei. Zo kunnen ze de grond loswoelen en ontstaat er een zone met ondiep water. Daar gedijen vissen en allerlei nuttige waterbeestjes beter dan in het diepe midden van de rivier, waar ook scheepvaart is.

Gecontroleerde afkalving

Als er eenmaal strandjes zijn gevormd, neemt de snelheid van de afkalving af. Op een aantal plekken mag de afkalving in lengterichting van de rivier niet te ver gaan, zoals bij de A2-brug.

Er is in het ontwerp rekening gehouden met de regel dat de oeververdediging binnen 550 meter van de brug moet blijven liggen. Als extra voorzorg wordt aan het benedenstroomse uiteinde van het werktraject een speciale beschermlaag ingebouwd, een zogeheten falling apron. Dat is een smalle sleuf die haaks op de rivier wordt gegraven en wordt gevuld met keien. Vanaf het moment dat de afkalving dat punt bereikt, spoelen de keien vrij, waardoor verdere zijwaartse erosie langs de Maasoever wordt gestopt. De constructie steekt niet boven het maaiveld uit en krijgt een afdeklaag van gebiedseigen grond die vrijkomt bij het ontstenen van de oever.

Bovenstrooms sluit de nieuwe natuurvriendelijke oever aan op een stuk dat eerder al in 2015 op deze manier is heringericht, genaamd Oever Drielsche Uiterwaard. De oude falling apron aan die kant wordt verwijderd voor een vloeiende verbinding tussen beide trajecten.

Totstandkoming ontwerp en afstemming

Het ontwerp is besproken met onder meer de gemeente Maasdriel, particuliere grondeigenaren, provincie Gelderland en Waterschap Rivierenland. Ook zijn bij andere belanghebbenden relevante informatie en aandachtspunten over het gebied opgehaald, waar zoveel mogelijk rekening mee is gehouden in het ontwerp.
 

Verdere stappen 

Na afronding van de zienwijzenprocedure is de volgende stap in de besluitvorming het voorbereiden van het definitieve Projectbesluit. Na vaststelling door de minister van Infrastructuur en Waterstaat, wordt ook dat gepubliceerd in de Staatscourant. Dit besluit komt vervolgens gedurende een bepaalde periode ter inzage te liggen, waarbij nog de mogelijkheid van beroep open staat. Uiterlijk december 2027 moet het werk buiten zijn uitgevoerd. 

Onderstaand schema geeft aan wanneer de verschillende besluitvormingsmomenten voor deze drie KRW-maatregelen worden verwacht, met de bijbehorende mogelijkheden om te reageren.
 

Meer weten of vragen?

Meer informatie over de maatregelen van Rijkswaterstaat voor ecologisch herstel van de Maas is te vinden op www.rijkswaterstaat.nl/maasoevers, via de nieuwsbrief en in deze brochure. Of bel gratis met de landelijke informatielijn van Rijkswaterstaat via 0800-8002.