Ingenieursbureau Arcadis heeft in opdracht van Rijkswaterstaat een ontwerp gemaakt voor het verbeteren van de ecologische waterkwaliteit in en langs de Bergsche Maas, onder meer voor de Genderensche uiterwaard in de gemeente Altena. Een tweede locatie ligt aan de overkant van de rivier in de gemeente Waalwijk. Daar gaat het om de herinrichting van de Capelsche uitererwaard.

Wat er precies gaat gebeuren, staat beschreven in het Ontwerp-Projectbesluit volgens de Omgevingswet. Dit ligt per 4 december 2024 ter inzage, met voor iedereen de mogelijkheid te reageren op de plannen door een zogenoemde zienswijze in te dienen.

Op dinsdag 10 december organiseert Rijkswaterstaat een inloopbijeenkomst in Genderen, waar belangstellenden terecht kunnen met vragen over de plannen.
 

Kaderrichtlijn Water

De plannen vloeien voort uit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Die richtlijn heeft als doel de kwaliteit van alle oppervlaktewateren in Europa te verbeteren en bescher­men. Dat geldt dus ook voor de Maas. De uitvoering van de KRW loopt nog door tot en met 2027.

In de loop van de tijd is door menselijk ingrijpen veel veranderd aan het Maaslandschap. Het waterleven is daardoor in de knel geraakt. De maatregelen moeten er voor zorgen dat er ook weer ruimte komt voor natuurwaarden; meer leefgebied voor planten, vissen en kleine waterdiertjes.

In de omgeving van de gemeente Altena staat er ook bij de Afgedamde Maas een aantal KRW-maatregelen op het programma. Het gaat dan om de Doornwaard, Slijkwellsewaard en Poederoijense waard. Kijk op de klikbare kaart op de pagina Maas op deze website voor meer informatie over die locaties.
 

Bergsche Maas

De Bergsche Maas is rond 1900 aangelegd als nieuwe benedenloop van de Maas richting de Noordzee. Eb en vloed hebben hier nog enige invloed. Het waterniveau stijgt en daalt dagelijks met zo’n 20-30 centimeter. De Bergsche Maas is dan ook te typeren als zoet getijdenwater. Dat brengt karakteristieke flora en fauna met zich mee.

Door menselijke ingrepen als het dempen van getijdengeulen zijn die natuurwaarden echter achteruit gegaan. Daarom wil Rijkswaterstaat in en langs de Bergsche Maas weer ruimte bieden aan de getijden­werking. De maatregelen bestaan uit het aanleggen van beschutte natuurgeulen parallel langs de rivier. Zo worden de rivierdynamiek en getijdenwerking benut om de plant- en diersoorten de kans te geven terug te keren.

Ontwerp-Projectbesluit gepubliceerd, reageren nu mogelijk

Het Ontwerp-Projectbesluit voor de oeverzone Genderensche uiterwaard is samen met alle bijbehorende stukken te vinden op www.platformparticipatie.nl/bergschemaas. Daar vindt u ook uitleg hoe u een zienswijze kunt indienen. Dat kan tot en met dinsdag 14 januari 2025 en digitaal, mondeling of schriftelijk. U kunt de documenten in deze periode ook op afspraak inzien op het kantoor van Rijkswaterstaat in Den Bosch (Magistratenlaan 82, 5223 MD Den Bosch). Maak hiervoor een afspraak via telefoonnummer 088 – 797 48 80. 

Om een overzicht te geven van de plannen is er een - drempelvrije - samenvatting van het Ontwerp-Projectbesluit beschikbaar. Deze is te bekijken en downloaden op het Publicatieplatform van Rijkswaterstaat. 

Voor hulp bij het digitaal raadplegen van de stukken of indienen van een zienswijze, helpen ze graag bij het Informatiepunt Digitale Overheid in de bibliotheek bij u in de buurt.

In dit Ontwerp-Projectbesluit is ook de herinrichting van de Capelsche uiterwaard opgenomen. Zie onderstaand kaartje voor de ligging van beide maatregelen.

Hoe kunt u een zienswijze indienen?

Digitaal: 
Bij voorkeur ontvangen wij uw zienswijze via ons formulier op www.platformparticipatie.nl/bergschemaas. 

Mondeling:
Voor het noteren van uw mondelinge zienswijze kunt u tijdens kantooruren een afspraak maken met directie Participatie via het telefoonnummer 070 – 456 96 07.

Per post:
Stuur een gefrankeerde brief naar het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, directie Participatie onder vermelding van 'KRW Bergsche Maas', Postbus 20901 2500 EX Den Haag.
 

Waar kan uw zienswijze over gaan?

U kunt ingaan op alle onderdelen van het Ontwerp-Projectbesluit. Dat kan een bezwaar zijn, maar het mag ook een instemmende reactie zijn. Of u kunt aandacht vragen voor bepaalde aspecten. Er zijn geen voorschriften hoe een zienswijze eruit moet zien. Wel stellen we het op prijs als u ingaat op de volgende punten:

• Staan er zaken in het Ontwerp-Projectbesluit die volgens u niet kloppen?
• Zijn er grote zaken en/of grote belangen over het hoofd gezien?
• Wordt u geraakt in uw belang? Zo ja, kunt u dat toelichten?
• Is de informatie in de bijlagen, waaronder de beschrijvingen per maatregel, correct en volledig?

Wat gebeurt er met de binnengekomen zienswijzen?

Rijkswaterstaat betrekt de zienswijzen bij de voorbereiding van het definitieve besluit. In de reactienota bij het definitieve Projectbesluit wordt teruggekoppeld wat er met de binnengekomen zienswijzen is gedaan. Heeft u een zienswijze ingediend? Dan krijgt u daar persoonlijk bericht over. 

Inloopbijeenkomst 

Rijkswaterstaat organiseert op dinsdag 10 december 2024 een inloopavond in het Dorpshuis Genderen (Rondendans 10). Medewerkers van Rijkswaterstaat zijn dan aanwezig om vragen te beantwoorden over zowel de Genderensche uiterwaard als de Capelsche uiterwaard. Hier zijn ook papieren exemplaren van de samen­vatting beschikbaar. Vooraf aanmelden is niet nodig. Er is geen centrale presentatie, u bent van harte welkom om tussen 18.30 en 21.00 uur binnen te lopen.
 

Het ontwerp op hoofdlijnen

De ingreep in de Genderensche uiterwaard houdt in dat over een lengte van 1,6 kilometer parallel aan de rivier een oevergeul in drie delen wordt aangelegd tussen rivierkilometer 232 en 234,8.

Het ecologische doel is om een beschutte zone met rustig water te realiseren. Dat biedt jonge vis als bot en winde een veilige plek om op te groeien en zorgt voor uitbreiding van de habitat van fonteinkruiden en waterdieren als de bolle stroommossel en variabele waterjuffer. Hiervoor wordt een ondiepe geul aangelegd, circa 20 meter breed, parallel aan de huidige oever, die zowel boven- als benedenstrooms wordt verbonden met de Bergsche Maas.

Om deze ingreep mogelijk te maken, wordt de grond achter de oever flauw afgegraven. De zomerkade aan de zuidzijde wordt daardoor smaller, maar behoudt haar functie. In de vooroever komen openingen voor de uitwisseling van water en voor vissen om in en uit te kunnen zwemmen. Borden geven aan dat het niet is toegestaan de geul in te varen. Bij normale en lage waterstanden dempt de vooroever de golfslag van passerende schepen, waardoor de geul een rustige omgeving blijft voor flora en fauna.

Om de natuur extra te ondersteunen, wordt riet aangeplant langs de oever van de geul. Dit biedt niet alleen een aantrekkelijke leefomgeving voor vis en macrofauna, maar watervogels mogen er ook graag nestelen.

Bomen

Voor de aanleg van deze oevergeul moeten circa 25 bomen worden verwijderd. Het merendeel hiervan zijn zogenaam de bakenbomen. Dat zijn op regelmatige afstand van elkaar geplante bomen langs de rivier, die vroeger dienden als navigatiepunt voor schippers. Radar en gps hebben die functie overgenomen. De gekapte bomen krijgen zoveel mogelijk een nuttige tweede functie door ze als rivierhout in de geul te leggen. Dit dode hout, stevig verankerd om wegdrijven te voorkomen, is ecologisch waardevol en zal snel vol leven zitten. Het speelt een belangrijke rol in het voedselweb en dient op deze plek ook als natuurlijke blokkade tegen het invaren van boten.
 

Totstandkoming ontwerp en afstemming

Het plan voor de Genderensche uiterwaard is besproken met de gemeente Altena, provincie Noord-Brabant en Waterschap Rivierenland. Ook zijn bij grondgebruikers en andere belanghebbenden relevante informatie en aandachtspunten over het gebied opgehaald. Daar is zo goed mogelijk rekening mee gehouden in het ontwerp.

Zo zijn de plannen aangepast om het omliggende weide vogelgebied te ontzien. Dat blijft zoals het is. Hier broeden bijvoorbeeld de scholekster, gele kwikstaart en patrijs, en verschillende trekvogels overwinteren er. In het vroege voorjaar zijn ook de wulp, grutto en andere steltlopers frequente bezoekers. De lichtmasten, het afwaterings gemaal en de monumentale Amerikaanse windmolen blijven eveneens behouden.
 

Verdere stappen 

Na afronding van de zienwijzenprocedure is de volgende stap in de besluitvorming het voorbereiden van het definitieve Projectbesluit. Na vaststelling door de minister van Infrastructuur en Waterstaat, wordt ook dat gepubliceerd in de Staatscourant. Dit besluit komt vervolgens gedurende een bepaalde periode ter inzage te liggen, waarbij nog de mogelijkheid van beroep open staat. Uiterlijk december 2027 moet het werk buiten zijn uitgevoerd. 

Onderstaand schema geeft aan wanneer de verschillende besluitvormingsmomenten voor de KRW-maatregelen in de Bersche Maas worden verwacht, met de bijbehorende mogelijkheden om te reageren.
 

Meer weten?

Voor vragen over de procedure rond het Ontwerp-Projectbesluit kunt u bellen naar 070 – 456 96 07, directie Participatie van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

Voor vragen over het project kunt u bellen naar 0800 – 8002, Rijkswaterstaat (gratis) of mailen naar 08008002@rws.nl. 

Meer informatie over de maatregelen van Rijkswaterstaat voor ecologisch herstel van de Maas is te vinden op www.rijkswaterstaat.nl/maasoevers, via de nieuwsbrief en in deze brochure.