Rijkswaterstaat heeft in de uiterwaard tussen de Maas en de plas Rijkelse Bemden de aanleg van een geïsoleerde geul en een eenzijdig aangetakte geul gepland.
 

Planning

Wat er gaat gebeuren, staat beschreven in het Ontwerp-Projectplan Waterwet, dat van 5 december 2023 tot met 15 januari 2024 ter inzage heeft gelegen. Iedereen die dat wilde kon in die periode een zienswijze indienen op de plannen. In een reactienota bij het definitieve Projectplan Waterwet wordt teruggekoppeld wat er met de ingediende zienswijzen is gedaan. 

Op dit moment wordt de publicatie van het definitieve Projectplan Waterwet voorbereid. Ook dit wordt ter inzage gelegd, waarna nog mogelijkheid tot beroep open staat.
De terinzagelegging gebeurt naar verwachting na de schoolzomervakantie 2024. Als het zo ver is informeert Rijkswaterstaat daarover, onder meer via deze website.

De maatregel Geul Rijkelse Bemden moet uiterlijk december 2024 zijn uitgevoerd.

Ligging

Het maatregelgebied ligt op de rechteroever van de Maas, tussen rivierkilometer 90.7 en 91.5, bij het buurtschap Rijkel in de gemeente Beesel.

Kaderrichtlijn Water

Deze maatregel is onderdeel van een groter ecologisch herstel­programma voor de Maas vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). De biodiversiteit in en langs de rivier is de afgelopen 150 jaar achteruitgegaan door allerlei menselijke ingrepen als het vastleggen van de oevers, plaatsen van stuwen en afsnijden van meanders en geulen. Veel van de oorspronkelijke planten en dieren die thuishoren in het riviersysteem zijn daardoor verdwenen of komen nog maar in kleine aantallen voor. Het waterleven is uit balans en de ecologische waterkwaliteit laat te wensen over.

Daarom werkt Rijkswaterstaat Zuid-Nederland al geruime tijd aan ecologisch herstel. Dat gebeurt door oevers en beekmondingen natuurvriendelijker in te richten, geulen aan te leggen en oude Maasarmen nieuw leven in te blazen. Vaak wordt dat gecombineerd met het verankeren van dood hout als aanhechtingsplaats voor allerlei waterinsecten, kleine waterdiertjes en als schuilplaats voor vis. De uitvoering van de KRW loopt nog door tot en met 2027.

Het ontwerp op hoofdlijnen

De bestaande smalle langwerpige geul in de Maasuiterwaard bij de Rijkelse Plas wordt doorgetrokken in westelijke richting. Dit nieuwe deel krijgt verschillende soorten taluds; deels flauw oplopend, terwijl op andere stukken juist een steilrand te zien zal zijn. In dit gebied komen nu al verschillende soorten waterplanten en libellen voor; met de aanpassingen wordt ingezet op verdere vergroting van de biodiversiteit.

Ten westen van de langwerpige geul komt een Y-vormige geul te liggen, die wordt aangetakt aan de plas. Deze krijgt een open verbinding met de Maas. Het teveel aan slib wordt uit de aanwezige poelen verwijderd voor een betere waterkwaliteit: minder slib betekent minder vertroebeling, wat beter is voor de plantengroei. Ook de aanwezige invasieve waterplant grote waternavel wordt zoveel mogelijk weggehaald. In de monding zijn dode bomen in het water voorzien, als extra biotoop. Rivierhout hoort thuis in een natuurlijk riviersysteem. Het werkt als een op zichzelf staande biotoop, waar het al snel wemelt van het leven.
Zodoende ontstaat met deze nieuwe geul een aantrekkelijk voortplantingsgebied voor vissen als de blankvoorn en riviergrondel; met voldoende ondiep water en beschutting van planten voor jonge vis om veilig op te groeien.

Op een aantal plekken moeten struiken wijken om de ingrepen mogelijk te maken. Maar de groep bomen bij de Y-geul blijft behouden, net als de bomen langs de bestaande geul aan oostzijde. Onderdeel van het ontwerp zijn ook zogenoemde bufferzones. Dat zijn stroken land van 15 meter breed om de geulen heen die ervoor zorgen dat gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen van aangrenzende landbouwgebieden worden gefilterd en daardoor zo min mogelijk terechtkomen in de KRW-geulen.

Totstandkoming ontwerp

Ingenieursbureau Arcadis heeft de maatregel Geul Rijkelse Bemden voor Rijkswaterstaat uitgewerkt. Daarbij is gekeken naar de bodemgesteldheid, de waterhuishouding en aanwezigheid van eventuele beschermde flora en fauna. Ook is gecontroleerd of er geen kabels en leidingen liggen of cultuurhistorische waarden zijn waar rekening mee gehouden moest worden.

Via een aantal ontwerpsessies met onder andere Staatsbosbeheer, Waterschap Limburg, IVN de Steilrand en de gemeente Beesel heeft het ontwerp vorm gekregen. Daarbij kwamen verschillende aandachtspunten naar voren. In het ontwerp is onder meer rekening gehouden met de wens bepaalde bestaande natuurwaarden te behouden. Zo komen in het gebied bijvoorbeeld de grasmus, bosrietzanger, rietgors en blauwborst voor. Ook de looproute voor grote grazers tijdens hoogwater blijft bestaan in het ontwerp.

Deelproject 6

In hetzelfde Projectplan Waterwet waar Geul Rijkelse Bemden onder valt, zitten nog negen andere KRW-maatregelen in de Zandmaas. Tezamen vormen ze het zogeheten deelproject 6. Zie onderstaand kaartje voor een overzicht.

Andere KRW-maatregelen in de buurt

In de omgeving van Geul Rijkelse Bemden zijn nog 2 andere KRW-projecten in voorbereiding: geul De Weerd-Reuver en geul Hansummerweerd-Oude Maasarm. Die doorlopen echter een andere besluitvormingsprocedure, omdat ze qua planning onder de nieuwe Omgevingswet vallen, die per 1 januari 2024 in werking is getreden.

Op de betreffende projectpagina's op deze website vindt u de actuele stand van zaken van die maatregelen. 

Meer weten of vragen?

Voor nadere informatie over de procedure rond het Ontwerp-Projectplan Waterwet kunt u tijdens kantooruren contact opnemen met het Service Center Vergunningen Rijkswaterstaat via 088-7974300.
Kijk op www.samenwerkenaanriviernatuur.nl (riviertakpagina Maas) voor achtergrondinformatie over het programma Kaderrichtlijn Water Maas en een klikbare kaart met alle maatregelen die in voorbereiding en uitvoering zijn. Er is ook een halfjaarlijkse nieuwsbrief en een brochure. Of bel voor andere vragen met de publieksinformatielijn van Rijkswaterstaat 0800-8002 (gratis).