Geul Bouxweerd-Kerkhoofsmaesje

Aanleggen geïsoleerde geul met instroomdrempel met een lengte van 400 meter. Status: definitief Projectplan Waterwet gepubliceerd. Dit lag ter inzage van woensdag 16 oktober tot en met dinsdag 26 november 2024. Belanghebbenden hadden in die periode de mogelijkheid in beroep te gaan tegen de plannen.

Kaderrichtlijn Water

Rijkswaterstaat gaat ten noordoosten van Buggenum in de gemeente Leudal een 400 meter lange geïsoleerd liggende geul aanleggen, Geul Bouxweerd-Kerkhoofsmaesje genaamd.

Deze maatregel is onderdeel van een groter ecologisch herstel­programma voor de Maas vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). De biodiversiteit in en langs de rivier is de afgelopen 150 jaar achteruitgegaan door allerlei menselijke ingrepen als het vastleggen van de oevers, plaatsen van stuwen en afsnijden van meanders en geulen. Veel van de oorspronkelijke planten en dieren die thuishoren in het riviersysteem zijn daardoor verdwenen of komen nog maar in kleine aantallen voor. Het waterleven is uit balans en de ecologische waterkwaliteit laat te wensen over.

Daarom werkt Rijkswaterstaat Zuid-Nederland al geruime tijd aan ecologisch herstel. Dat gebeurt door oevers en beekmondingen natuurvriendelijker in te richten, geulen aan te leggen en oude Maasarmen nieuw leven in te blazen. Vaak wordt dat gecombineerd met het verankeren van dood hout als aanhechtingsplaats voor allerlei waterinsecten, kleine waterdiertjes en als schuilplaats voor vis. De uitvoering van de KRW loopt nog door tot en met 2027.
 

Definitief projectplan 

Deze geul vormt samen met nog negen andere KRW-maatregelen in de Zandmaas het zogeheten deelproject 6. Zie onderstaand kaartje voor een overzicht. Wat er precies gaat gebeuren, staat beschreven in het vastgestelde Projectplan Waterwet voor deelproject 6.

Overzichtskaart van de Maas met de liggting van de 10 KRW-maatregelen die samen in deelproject 6 zitten.

Ontwerp-Projectplan 

Eerder heeft het Ontwerp-Projectplan Waterwet ter inzage gelegen van 5 december 2023 tot met 15 januari 2024. Iedereen die dat wilde kon toen een zienswijze indienen. In totaal zijn er 12 zienswijzen binnengekomen voor dit deelproject 6, die vervolgens door Rijkswaterstaat zijn betrokken bij het voorbereiden van het definitieve Projectplan. In de Nota van antwoord bij dat Projectplan staat beschreven wat er met de ingediende zienswijzen is gedaan. 
 

Overzicht besluitvorming

Het onderstaande schema geeft een overzicht van de verschillende stappen in de besluitvorming en de globale planning richting uitvoering.

Schema met de stappen in de formele besluitvorming, te beginnen in het vierde kwartaal 2023 met de publicatie van het Ontwerp-Projectplan waterwet, vervolgens na het verwerken van de zienswijzen de publicatie van het definitieve Projectplan Waterwet met de mogelijkheid van beroep bij de bestuursrechter plus het voorbereiden van de uitvoering, waarna in het eerste kwartaal van 2025 de behandeling van eventueel hoger beroep bij de Raad van State plaatsvindt en tot slot de periode tweede kwartaal 2025 tot en met december 2027 voor de uitvoering.


Aannemer bekend

Voor de uitvoering van de werkzaamheden is een aannemer geselecteerd: de combinatie Boskalis-Wetering. Zij gaan de komende jaren in totaal 17 KRW-maatregelen langs de Maas buiten realiseren, waaronder deelproject 6. Lees meer hierover in het nieuwsbericht Opdracht voor de volgende stap ecologisch herstel Maas verstrekt. Alle maatregelen moeten uiterlijk december 2027 zijn uitgevoerd.  
 

Ligging geul Bouxweerd-Kerkhoofsmaesje

Het maatregelgebied bevindt zich op de linkeroever van de Maas tussen rivierkilometer 86.3 en 87.4, ten noordoosten van Buggenum, langs de Groezeweg. Vlakbij zijn nog 2 andere maatregelen voorzien: Geul Bouxweerd en Oever Bouxweerd.

Al sinds de jaren ’40 van de vorige eeuw worden in deze Maasuiterwaard grondstoffen gewonnen, in het begin vooral grind. De ontstane plassen in het middendeel zijn daarna opgevuld en in gebruik genomen als landbouwgrond. Ten noorden hiervan is meer recent klei en zand gewonnen voor een nabijgelegen steenfabriek. 
 
Foto van Geul Bouxweerd-Kerkhoofsmaesje links van het groende landschap met bruin looppad Groezeweg.
Het maatregelgebied van Geul Bouxweerd-Kerkhoofsmaesje, tussen de Groezeweg en de Maas. Foto: ©Studio Retouched.


Het ontwerp op hoofdlijnen

In feite gaat het hier om het uitdiepen van een bestaande uitloper van de Maas, die hier in vroegere tijden ook al liep. Het is de bedoeling dat de nieuwe geul een aantal dagen per jaar vol water komt te staan, om vervolgens in de loop van de zomer bijna helemaal droog te vallen. Een overstromingsvlakte als het ware, wat een normaal verschijnsel is langs natuurlijke rivieren en bijdraagt aan de biodiversiteit.

Tijdens de jaarlijkse droogval kunnen we pioniersoorten onder de flora en fauna gaan zien. En planten die van slikkige rivieroevers houden, zoals blauwe waterereprijs, verschillende tandzaden en waterpeper krijgen hier ook kansen. Waterdiertjes met een korte levenscyclus voelen zich eveneens thuis in dit soort omstandigheden, zoals de kieuwpootkreeft.

De geul krijgt afwisselend steile of juist flauw oplopende oevers. De westzijde langs de terrasrand komt hoger te liggen dan de aantakking aan de Maas aan oostzijde. Zo kan het ecologisch waardevolle kwelwater uit het terras makkelijk de geul instromen. Tegelijkertijd zal er water uit de Maas zelf via de bodem ‘opwellen’ in de geul; een fenomeen dat rivierkwel wordt genoemd.

Aan de kant van de Maas komt een drempel bestaande uit waterdoorlatend grind en/of grof zand. Voordeel daarvan is dat er geen vissen of andere organismen in de leeggelopen geul vast komen te zitten als het water zich na hogere waterstanden weer terugtrekt.

Verder streeft Rijkswaterstaat ernaar rond (een deel van) de geul een bufferzone te realiseren voor een extra impuls voor het ecologische herstel. Een bufferzone is een strook land van 15 meter breed die ervoor zorgt dat gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen van aangrenzende landbouwgebieden worden gefilterd en daardoor zo min mogelijk terechtkomen in de geul.

 

Luchtfoto van het maatregelgebied waarop het ontwerp is ingetekend en met kort tekstjes de belangrijkste ingrepen staan aangegeven.

Totstandkoming ontwerp en afstemming

In een eerdere fase was in opdracht van Rijkswaterstaat al een schetsontwerp gemaakt voor versterking van riviernatuur in deze uiterwaard. Dat is destijds in 2018 besproken in de Klankbordgroep Wijnaerden. In de daarop volgende planstudiefase zijn de plannen door ingenieursbureau Arcadis aangescherpt en vertaald naar het definitieve ontwerp.

Daarbij is gekeken naar zaken als de bodemgesteldheid, de waterhuishouding en aanwezigheid van eventuele beschermde flora en fauna. Ook is gecontroleerd of er kabels en leidingen en eventuele cultuurhistorische of landschappelijke waarden zijn waar rekening mee gehouden moest worden.

Met Staatsbosbeheer, de gemeente Leudal en Waterschap Limburg heeft overleg over de plannen plaatsgevonden. Ook is het ontwerp voor de drie KRW-maatregelen in de Bouxweerd afgestemd met Zand- en Grindbedrijf Kuypers Kessel, dat eveneens herinrichtingsplannen heeft in dit gebied.

Verder landinwaarts speelt in deze regio nog de dijkversterking Buggenum onder leiding van het waterschap. Geul Bouxweerd-Kerkhoofsmaesje heeft geen invloed op deze waterkering en is buiten de zogeheten beschermingszone van de dijk gepland.

 

Meer weten of vragen?

Voor nadere informatie over de procedure rond het Projectplan Waterwet kunt u tijdens kantooruren contact opnemen met het Service Center Vergunningen Rijkswaterstaat via 088-7974300.

Kijk op www.samenwerkenaanriviernatuur.nl (riviertakpagina Maas) voor achtergrondinformatie over het programma Kaderrichtlijn Water Maas en een klikbare kaart met alle maatregelen die in voorbereiding en uitvoering zijn. Er is ook een halfjaarlijkse nieuwsbrief en een brochure. Of bel voor andere vragen met de publieksinformatielijn van Rijkswaterstaat 0800-8002 (gratis).

 

Lat: 51.2320422514794
Long: 5.99666052229046

Een momentje...
Cookie-instellingen