Kaderrichtlijn Water

Rijkswaterstaat heeft ten noordoosten van Buggenum in de gemeente Leudal een 1 kilometer lange natuurvriendelijke Maasoever gepland, die langs de plas Bouxweerd loopt.

Deze maatregel is onderdeel van een groter ecologisch herstel­programma voor de Maas vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). De biodiversiteit in en langs de rivier is de afgelopen 150 jaar achteruitgegaan door allerlei menselijke ingrepen als het vastleggen van de oevers, plaatsen van stuwen en afsnijden van meanders en geulen. Veel van de oorspronkelijke planten en dieren die thuishoren in het riviersysteem zijn daardoor verdwenen of komen nog maar in kleine aantallen voor. Het waterleven is uit balans en de ecologische waterkwaliteit laat te wensen over.

Daarom werkt Rijkswaterstaat Zuid-Nederland al geruime tijd aan ecologisch herstel. Dat gebeurt door oevers en beekmondingen natuurvriendelijker in te richten, geulen aan te leggen en oude Maasarmen nieuw leven in te blazen. Vaak wordt dat gecombineerd met het verankeren van dood hout als aanhechtingsplaats voor allerlei waterinsecten, kleine waterdiertjes en als schuilplaats voor vis. De uitvoering van de KRW loopt nog door tot en met 2027.
 

Definitief projectplan 

Oever Bouxweerd vormt samen met nog negen andere KRW-maatregelen in de Zandmaas het zogeheten deelproject 6. Zie onderstaand kaartje voor een overzicht. Wat er precies gaat gebeuren, staat beschreven in het vastgestelde Projectplan Waterwet voor deelproject 6.

Ontwerp-Projectplan 

Eerder heeft het Ontwerp-Projectplan Waterwet ter inzage gelegen van 5 december 2023 tot met 15 januari 2024. Iedereen die dat wilde kon toen een zienswijze indienen. In totaal zijn er 12 zienswijzen binnengekomen voor dit deelproject 6, die vervolgens door Rijkswaterstaat zijn betrokken bij het voorbereiden van het definitieve Projectplan. In de Nota van antwoord bij dat Projectplan staat beschreven wat er met de ingediende zienswijzen is gedaan. 
 

Overzicht besluitvorming

Het onderstaande schema geeft een overzicht van de verschillende stappen in de besluitvorming en de globale planning richting uitvoering.

Aannemer bekend

Voor de uitvoering van de werkzaamheden is een aannemer geselecteerd: de combinatie Boskalis-Wetering. Zij gaan de komende jaren in totaal 17 KRW-maatregelen langs de Maas buiten realiseren, waaronder deelproject 6. Lees meer hierover in het nieuwsbericht Opdracht voor de volgende stap ecologisch herstel Maas verstrekt. Alle maatregelen moeten uiterlijk december 2027 zijn uitgevoerd.  

Ligging

Het gaat om de oeverstrook langs de Maas tussen rivierkilometer 86,45 en 87,6, langs de plas Bouxweerd. In dit gebied zijn nog 2 andere maatregelen voorzien: Geul Bouxweerd en Geul Bouxweerd-Kerkhoofsmaesje.

Het ontwerp op hoofdlijnen

De Maasoever zal over een lengte van 1 kilometer worden ‘ontsteend’. Dat wil zeggen dat de oeververdediging, die stamt uit de jaren ‘70 van de vorige eeuw, zoveel mogelijk wordt weggehaald. De nieuwe oever gaat aan zuidzijde aansluiten op de instroomopening van Geul Bouxweerd.

Het doel is dat rivierprocessen als afkalving (erosie) en aanzanding (sedimentatie) weer de ruimte krijgen. Na verloop van tijd komen zodoende de rivierstrandjes terug, met ondiep water en steilranden. Vissen en kleine waterdiertjes die bij de rivier horen profiteren daarvan; er ontstaan bijvoorbeeld meer geschikte plekken voor vis om te rusten en paaien.

In het zuidelijke deel is vanwege de achterliggende plas Bouxweerd maar een smalle strook grond beschikbaar voor herinrichting. Onder water blijft daarom nog een rand stenen zitten, wat voorkomt dat de afkalving te ver doorschiet naar het achterland. Aan die zuidpunt wordt de oever ook zo'n 35 meter breder gemaakt om doorbreken naar de plas als gevolg van afkalving te voorkomen. Hiervoor wordt grond gebruikt die vrijkomt bij het graven van Geul Bouxweerd.
Op het noordelijke stuk is er landinwaarts wel genoeg ruimte voor afkalving. Daarom kan de oeverbekleding daar nagenoeg helemaal worden weggehaald.

Op een aantal plekken van dit oevertraject wordt een deel van de oevergrond preventief afgegraven en afgevoerd. Hiermee wil Rijkswaterstaat mogelijke hinder voor de scheepvaart door aanzanding voorkomen.

Totstandkoming ontwerp en afstemming

In een eerdere fase was in opdracht van Rijkswaterstaat al een schetsontwerp gemaakt voor versterking van riviernatuur in deze uiterwaard. Dat is destijds in 2018 besproken in de Klankbordgroep Wijnaerden. In de daarop volgende planstudiefase zijn de plannen door ingenieursbureau Arcadis aangescherpt en vertaald naar het definitieve ontwerp.

Daarbij is gekeken naar zaken als de bodemgesteldheid, de waterhuishouding en aanwezigheid van eventuele beschermde flora en fauna. Ook is gecontroleerd of er kabels en leidingen en eventuele cultuurhistorische of landschappelijke waarden zijn waar rekening mee gehouden moest worden.

Met Staatsbosbeheer, de gemeente Leudal en Waterschap Limburg heeft overleg over de plannen plaatsgevonden. Ook is het ontwerp voor de drie KRW-maatregelen in de Bouxweerd afgestemd met Zand- en Grindbedrijf Kuypers Kessel, dat eveneens herinrichtingsplannen heeft in dit gebied.

Verder landinwaarts speelt in deze regio nog de dijkversterking Buggenum onder leiding van het waterschap. Oever Bouxweerd heeft geen invloed op deze waterkering en is buiten de zogeheten beschermingszone van de dijk gepland.

Meer weten of vragen?

Voor nadere informatie over de procedure rond het Projectplan Waterwet kunt u tijdens kantooruren contact opnemen met het Service Center Vergunningen Rijkswaterstaat via 088-7974300.

Kijk op www.samenwerkenaanriviernatuur.nl (riviertakpagina Maas) voor achtergrondinformatie over het programma Kaderrichtlijn Water Maas en een klikbare kaart met alle maatregelen die in voorbereiding en uitvoering zijn. Er is ook een halfjaarlijkse nieuwsbrief en een brochure. Of bel voor andere vragen met de publieksinformatielijn van Rijkswaterstaat 0800-8002 (gratis).