Stenen eruit, natuur erin

Natuur- en recreatiegebied de Gravenbol heeft natuurvriendelijke oevers gekregen. Aan de oostkant zijn de oevers steenvrij gemaakt om het leefgebied te verbeteren voor waterplanten en -dieren. Door de stenen weg te halen, is het ondiepe, luwe water teruggekeerd. Hierin voelen vele soorten zich thuis. Denk bijvoorbeeld aan vissen als de zeeprik en kamsalamander, en vogels als de kwartelkoning, smient, tafeleend en wulp.

Plas-moeraszone

Met de stenen die van de oevers zijn weggehaald, zijn diverse stenen dammetjes gemaakt. Deze liggen zo’n vijf meter van de oeverlijn, waardoor er een stukje luw, open water is ontstaan en de natuurvriendelijke oever de kans krijgt zich verder te ontwikkelen.

Net als op de Gravenbol is zo ook in de Sandenburgerwaard een zogeheten plas-moeraszone ontstaan. In dit gebied met ondiep water kunnen planten, vissen en andere waterdieren en vogels rustig leven en opgroeien. Af en toe (bij hoogwater) worden deze plas-moeraszones verbonden met de rivierarm. Zo blijven ze gevoed met water dat meestroomt in de rivier, waardoor een rijke onderwaterwereld ontstaat met allerlei soorten vis, zoals de bittervoorn.

Rivierhout

In de oude rivierarm van de Nederrijn is rivierhout geplaatst: dode bomen die grotendeels onder water zijn vast gezet. In rivierhout kunnen rivierplanten en insecten zich vestigen, vinden vissen een schuilplaats en vogels juist eten. Van oudsher was er in de Nederlandse rivieren veel dood hout te vinden; dit is weggehaald om onder meer de scheepvaart ruim baan te geven. Door rivierhout te plaatsen in zijtakken waar het niet in de weg ligt, is een belangrijke schakel in de voedselketen herstelt en gaat de waterkwaliteit vooruit. De bomen zorgen voor meer structuur in het water en zijn een verrijking van de onderwaternatuur.

Van bever tot wielewaal

Niet alleen in de rivier, ook ernaast hebben we bomen geplaatst. Levende bomen in dit geval: ooibos. Ten westen van de voormalige steenfabriek is een hardhoutooibos aangeplant van circa 3,7 hectare. Ooibossen zijn bossen die van nature ontstaan op natte plekken bij de rivier, en dat proces is een handje geholpen door een combinatie van nat zachthoutooibos en hardhoutooibos op de drogere delen te planten. In het ooibos kunnen dieren die eerst in kleiputten en in de bosjes leefden, een betere nieuwe leefomgeving vinden. Dat gaat onder meer om de bever, waterviolier, wielewaal, porseleinhoen, zomertortel en nachtegaal.

Bloemetjes en bijtjes

Gras is nog geen grasland. Gebieden waar voornamelijk gras groeide, zijn veranderd in grasland met meer bloemen, zoals de boterbloem, veldzuring en margriet. Dit zijn bloemen waar veel insecten, vlinders en vogels van profiteren. De reuzenberenklauw daarentegen is weggehaald, want dit is een exoot die de ontwikkeling van de bosrandgebieden in de weg staat.

Mens en natuur

Van zoveel nieuwe natuur wil je als mens genieten. Dat kan, want in het westelijke gedeelte van het gebied is een wandelroute aangebracht. Deze start bij Wijk bij Duurstede en loopt langs de vele verschillende soorten natuur die de Lunenburgerwaard te bieden heeft.