Met het project verbetert Rijkswaterstaat de ecologische waterkwaliteit in en rondom de Lunenburgerwaard. De maatregelen die we hiervoor nemen komen voort uit de Europese Kaderrichtlijnwater (KRW). Deze richtlijn bepaalt dat de wateren een goed leefgebied voor de inheemse planten en dieren moet zijn. Binnen de Lunenburgerwaard worden verschillende KRW-doelen gerealiseerd, zoals moeras, natuurlijke oevers en rivierhout. Door dit te ontwikkeling dragen we bij aan een verbetering van de riviernatuur.

Het doel van het natuurontwikkelingsproject is om met een aantal inrichtingsmaatregelen en afspraken over het toekomstige natuurbeheer de biodiversiteit op land en in water te behouden en te vergroten. We herstellen de balans, we verbeteren de kwaliteit van leefgebieden voor planten en dieren en vergroten de biodiversiteit. Samen brengen we onze rivieren tot leven. Dit natuurontwikkeilngsproject levert daarnaast een belangrijke bijdrage aan het behalen van de KRW-doelstellingen.

In de Lunenburgerwaard passen we verschillende maatregelen toe. We leggen natuurvriendelijke oevers aan, verbinden de oude rivierarm met toekomstige plassen in Sanderburgerwaard, plaatsen rivierhout en leggen een ooibos aan. Daarbij bestrijden we plantsoorten die er van nature niet horen en ontwikkelen we graslanden. Voor de wandelaars leggen we nieuw wandelroutes aan.

De samenwerkingsovereenkomst, waarin afspraken rondom het te realiseren project zijn opgenomen, is door de betrokken partijen getekend op 29 juni 2017. Op 15 juni 2020 vond nog een wijziging op de overeenkomst plaats. In de overeenkomst zijn ook afspraken vastgelegd over het realiseren van project Elster Buitenwaarden. Een andere samenwerking tussen de provincie Utrecht en Rijkswaterstaat voor het verbeteren van de (rivier)natuur. Het project is in de uitvoering gegaan op 8 november.

Op dit moment loopt bevindt het project zich in de uitvoeringsfase. Deze is van start gegaan op 8 november. In het voorjaar van 2022 is de oplevering gepland.

De uiterwaarden zullen er gevarieerder uit komen te zien en we verwachten dat de biodiversiteit flink toeneemt. Veel planten en dieren die in het riviersysteem thuishoren maar niet meer aanwezig zijn, zullen daardoor terugkeren. Maar dit project leidt ook tot andere positieve resultaten. Denk aan het langer vasthouden van water en de mogelijkheid om van deze authentieke natuur te genieten. Bestaande waardevolle eigenschappen van het gebied, zoals rust, ruimte en openheid zullen we bewaren en versterken. Daarbij wordt rekening gehouden met de recreatieve eigenschappen van het gebied.

Dit project is onderdeel van verschillende nationale en internationale programma’s. Dat zijn de Kaderrichtlijn Water (KRW) van Rijkswaterstaat, het Natuur Netwerk Nederland en Natura 2000. Vanuit deze opgaven worden de werkzaamheden uitgevoerd. Opdrachtgevers zijn de provincie Utrecht en Rijkswaterstaat.

De inrichting van de Lunenburgerwaard gaat met een scherp oog voor de omgeving. De maatregelen zorgen voor betere omstandigheden voor de natuur. Daarbij houden we ook rekening met de aanwezige natuur zoals de dassenburcht en de beverburcht. Ook met de recreatieve mogelijkheden, zoals wandelpaden, hondenuitlaatplekken en de jachthaven wordt rekening gehouden in de uitvoering. 

De provincie heeft intensief contact met het waterschap Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR), de ontwikkelaar van het project dijkversterking. De natuurontwikkeling in het gebied mag namelijk geen negatieve invloed hebben op de dijkveiligheid. Daarom is afgesproken dat de natuurontwikkelingsopgave in de dijkzone door HDSR opgepakt wordt.

De provincie heeft intensief contact met het Utrechts Landschap over het project Sanderburgerwaard. Dit gebied ligt in de meest oostelijke hoek van Lunenburgerwaard, maar de natuurontwikkeling daar is geen onderdeel van dit project. Wel wordt er in het project ‘Lunenburgerwaard’ een verbinding gecreëerd met de toekomstige plassen van Sanderburgerwaard. Door deze verbinding dragen de plassen en oevers van de Sandenburgerwaard bij aan de KRW-doelen, doordat paaimogelijkheden ontstaan voor verschillende vissoorten.

De provincie heeft intensief contact met gemeente Wijk bij Duurstede – eigenaar van het recreatiegebied en aanspreekpunt voor project Gravenbol. De recreatiefuncties in het gebied (zwemmen, vissen, honden uitlaten en aanlegsteiger) blijven. De verplaatsing van het dagrecreatieterrein Gravenbol en de Bosscherwaarden maken geen onderdeel het project ´Lunenburgerwaard´.

In het gebied wordt in een bestaande kleiput, die is dichtgegroeid, een deel open gegraven om licht en water toe te laten. In de punt van het schiereiland Gravenbol wordt een moerasgebied gegraven. En in de oever naar de Sandenburgerwaard wordt een verlaging aangebracht.

De kom mag niet verder eroderen, anders kan op termijn de punt van Gravenbol afbreken. Daarom wordt de oever van de kom aangevuld met erosiebestendige klei en vullen we de kom aan met grond dat vrijkomt bij het afgraven van de moeraszone op Gravenbol. Deze aanvulling zorgt ervoor dat het erosieproces vertraagt.

Ja dat kan. Huidige wandelroutes blijven bestaan. En uit de natuurtoets blijkt dat een wandelroute in het westen realiseerbaar is. De wandelroute start in Wijk bij Duurstede en loopt langs verschillende soorten natuur die de Lunenburgerwaard rijk is. De wandelroutes In de reikwijdte van de dijkversterking wordt de mogelijkheid onderzocht of wandelen en/of fietsen op het beheerpad onderaan de dijk mogelijk is. Over het algemeen is verdere uitbreiding van de wandelpaden in het waardevolle natuurgebied niet mogelijk.

Het hondenuitlaatgebied blijft onveranderd. In het dagrecreatiegebied Gravenbol is één perceel en hondenplas om honden vrij te laten lopen en te zwemmen. Uitbreiding van honden zwem- en uitlaatgebieden is met het oog op de natuur niet mogelijk.

Met de inrichting van het gebied, verandert niets aan de bestaande visrechten. Het meeste water is nog bevisbaar. Enige beperking is de locatie waar het rivierhout komt te liggen, dit deel is straks niet meer geschikt om te vissen. De locatie van het rivierhout is aan het einde van de rivierarm, net voor de hondenzwemplas aan de oostelijke oever. Er komen geen verdere wateren beschikbaar om te vissen.

De natuurontwikkeling beperkt een klein deel van de bereikbaarheid over water. Dit rivierhout komt te liggen aan het eind van de oude rivierarm langs de oostelijke oever. Het wordt gemarkeerd op het water met borden. Hier kan niet worden gevaren. De rivierarm en de plas van Gravenbol blijven bevaarbaar. De locatie van het rivierhout is (in overleg met de jachthavens) gekozen, waar boten over het algemeen niet varen. Deze maatregel beïnvloedt de vaarbreedte niet. De oeveraanpassing heeft wel een invloed op de vaarbreedte. Over een lengte van ongeveer 125 meter wordt parallel aan de oever een stenen dam van 3 tot 5 meter van de huidige oeverlijn aangelegd (oostkant van de oever). Dit beperkt de vaarwegbreedte.

Door steenbestorting op oevers te verwijderen ontstaat ruimte voor natuur en ontstaat een natuurlijke overgang van het land naar het water. Die overgangszone is belangrijk als leef- en foerageergebied voor soorten dieren en planten. Het verwijderen van steenbestorting kan niet op iedere locatie. Niet overal is ruimte voor het natuurlijke proces van erosie, bijvoorbeeld vanwege de negatieve effecten op de scheepvaart (door erosie treedt verontdieping van de vaarweg op) of het bestaande landgebruik. De stenen dammetjes zorgen voor gecontroleerde erosie en beperken de invloed van golfslag. Zo worden dit rustige paai- en groeigebieden voor plant en dier.

De stenen dam wordt duidelijk zichtbaar, omdat deze 20 centimeter boven het gemiddelde stuwpeil wordt aangelegd. Daarnaast worden veiligheidsborden geplaatst; aan de kopse kanten van de stenen dam, zodat bij hogere waterstanden duidelijk is dat hier een obstakel onderwater aanwezig is. Dit is een veilig ontwerp.

Veiligheid is een randvoorwaarde bij het ontwerp en vergunningverlening (beheer en onderhoudsplan). Dit wordt gerealiseerd door de aanwezigheid van het rivierhout te markeren door duidelijk zichtbare bebording. Verder wordt het rivierhout verankerd op een vaste plek en hoogte, zodat het niet gaat drijven. Er is bovendien in overleg met de jachthavens gekozen voor een locatie waar al een minimale recreatieve activiteit aanwezig is. De stam ligt onder water. Als rivierhout het hele jaar onder water ligt, dan gaat het afbraakproces van het hout in beginsel extreem langzaam. In het beheer- en onderhoudsplan wordt opgenomen, hoe wordt voorkomen dat een gevaarlijke situatie kan ontstaan, bijvoorbeeld door periodieke controle op de verankering en de conditie van het hout.

Voor parkeren wordt verwezen naar de parkeerplaats Stadshaven. Dit wordt duidelijk aangegeven met verwijzingsborden en op de website van het Utrechts Landschap. Hiervoor zullen de gemeente en het project zorgdragen. Er kan nog steeds op de parkeerplaats van recreatieterrein Gravenbol en in de stadshaven worden geparkeerd.

2021

Nabij de voormalige steenfabriek; sloot graven en maaiveld ophogen met grond uit de Waarden van Gravenbol. Martens en van Oord werkt met trekkers, legt rijplaten en graaft met een rupskraan.
 

2022:

Waarden van Gravenbol: 60.000 m3 grond ontgraven en afvoeren over water, aanpassen van delen van de noordelijke oever. Martens en van Oord legt een laadbrug aan tegenover de jachthaven, vaart met schepen in de oude rivierarm en werkt aan de noordelijke oever.

Oude rivierarm: Martens en van Oord legt oeverbescherming langs zuidelijke oever aan, plaatst 20 dode bomen als rivierhout in het water, vervangt afmeerpalen en past de overstroomdrempel naar de Waarden van Gravenbol aan. Er wordt vanaf het water en land gewerkt met verschillende machines.

Als er vragen zijn met betrekking tot de uitvoering, kunnen deze per mail gesteld worden via lunenburgerwaard@mvogroep.nl. Ook bestaat er de mogelijkheid een afspraak te maken met Omgevingsmanager Camiel van der Heiden, die op dinsdagen aanwezig is op het project.

Dat kan zeker. Via de BouwApp is het project te vinden onder de naam ‘natuurontwikkeling Lunenburgerwaard’. Ook wordt deze website regelmatig geupdate via het nieuwsbulletin.

Deze kunt u stellen via het emailadres sarn@rws.nl. Ook kunt u zicht richten tot de omgevingsmanager van het project Eline Blom via het mailadres eline.blom@rws.nl.